ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΡΑΞΗ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ; ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΟΥ ΙΣΧΥΕΙ - ΜΕ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΘΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ - "ΑΓΚΑΘΙ" Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Με αφορμή τη δημόσια πρόταση της υποψήφιας Δημάρχου Καλαμάτας Μαρίας Οικονομάκου για να προχωρήσει "η ανακήρυξη μέρους του ορεινού όγκου του Ταϋγέτου σε «εθνικό δρυμό», ώστε, σε συνδυασμό με την παροχή οικονομικών κινήτρων, φορολογικού και άλλου χαρακτήρα, σε επενδυτικά κεφάλαια, να μπορέσει να υπάρξει προσέλκυση ενδιαφέροντος για την πολλαπλή τουριστική αξιοποίηση της όλης περιοχής, με ανάδειξη της τοπικής αρχιτεκτονικής, των φυσικών χαρακτηριστικών βιοποικιλότητας του βουνού, των περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων του κλπ", παρουσιάζουμε τι ισχύει σήμερα στη χώρα.
Στην Ελλάδα, η πρώτη προστατευόμενη περιοχή, ο Εθνικός Δρυμός Ολύμπου ιδρύθηκε το 1938, βάσει του νόμου 856/37. Υπήρχαν ωστόσο και κάποια προγενέστερα νομοθετήματα τα οποία όριζαν την προστασία ορισμένων περιοχών, όπως ο νόμος 4273/29 που είχε εισαγάγει το θεσμό των «Προστατευτικών Δασών».
Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της Δασικής Νομοθεσίας θεσπίστηκαν κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών όπως τα «Αισθητικά Δάση», τα «Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης», τα «Καταφύγια Θηραμάτων», οι «Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές» και τα «Εκτροφεία Θηραμάτων».
Η συμπλήρωση του νόμου «Περί αρχαιοτήτων» με τον νόμο 1469/50 έδωσε επίσης τη δυνατότητα της κήρυξης ορισμένων περιοχών ως «Τοπίων Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους».
Με το νόμο 2637/98, ο θεσμός των καταφυγίων θηραμάτων άλλαξε φιλοσοφία και οι εν λόγω περιοχές μετονομάστηκαν σε Καταφύγια Άγριας Ζωής. Σκοπός του νόμου αυτού είναι η προστασία των περιοχών που είναι απαραίτητες για τη διάσωση των ειδών της άγριας πανίδας ή της αυτοφυούς χλωρίδας, είτε είναι απαραίτητες για την επιβίωση ενός ή περισσοτέρων ειδών που είναι μοναδικά, σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση, είτε αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα βιοτόπου.
Καθοριστικός σταθμός στην εξέλιξη της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στη χώρα μας ήταν ο νόμος - πλαίσιο 1650/86, ο οποίος περιέχει ιδιαίτερο κεφάλαιο για την «Προστασία της Φύσης και του Τοπίου», όπου και γίνεται αναφορά στην θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών.
Οι σημαντικότερες ρυθμίσεις ως προς αυτό το αντικείμενο του νόμου 1650/86 είναι η κατηγοριοποίηση των προστατευόμενων περιοχών σε 5 κατηγορίες (περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, εθνικά πάρκα, προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, προστατευόμενα τοπία και στοιχεία του τοπίου, περιοχές οικοανάπτυξης), καθώς και ο καθορισμός ειδικής διαδικασίας κήρυξης και διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (άρθρα 18, 19, 21, 22).
Το 2002, με το Νόμο 3044 ιδρύονται οι εξής Φορείς Διαχείρισης:
1) Φ.Δ. Δέλτα Έβρου
2) Φ.Δ. Δάσους Δαδιάς
3) Φ.Δ. Λίμνης Κερκίνης
4) Φ.Δ. Λιμ/σας Μεσολογγίου
5) Φ.Δ. Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα
6) Φ.Δ. Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης
7) Φ.Δ. Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Αλοννήσου - Β. Σποράδων
8) Φ.Δ. Δέλτα Νέστου - Βιστωνίδας – Ισμαρίδας
9) Φ.Δ. Όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού
10) Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων
11) Φ.Δ. Υγροτόπων Αμβρακικού
12) Φ.Δ. Υγροτόπων Κοτυχίου - Στροφυλιάς
13) Φ.Δ. Εθνικών Δρυμών Βίκου - Αώου και Πίνδου
14) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Πρεσπών
15) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Αίνου
16) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Ολύμπου
17) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς
18) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Παρνασού
19) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
20) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Οίτης
21) Φ.Δ. Στενών και εκβολών Καλαμά
22) Φ.Δ. Χελμού – Βουραϊκού
23) Φ.Δ. Οροσειράς Ροδόπης
24) Φ.Δ. Καρπάθου – Σαρίας
25) Φ.Δ. Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου
Επίσης υπάρχουν ήδη δύο Φορείς Διαχείρισης (του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ζακύνθου και του Εθνικού Πάρκου Σχοινιά) που έχουν ιδρυθεί με Προεδρικά Διατάγματα.
Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε ότι η προσπάθεια της προστασίας της βιολογικής ποικιλότητας δεν τερματίζεται με τη θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών, ουσιαστικά τότε αρχίζει! Η κήρυξη είναι μεν ένα απολύτως αναγκαίο βήμα αλλά από μόνη της δεν επαρκεί.
Είναι εξίσου απαραίτητο να εξασφαλιστεί το καθεστώς διαχείρισης, δηλαδή ο προσδιορισμός και η εφαρμογή όλων μέτρων, των ενεργειών και των παρεμβάσεων που χρειάζονται για την αποτελεσματική προστασία, οργάνωση και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της κηρύξεώς τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τον εθνικό και χωροταξικό σχεδιασμό.
Η διαχείριση λοιπόν των περιοχών αυτών είναι ένα ακόμα πιο φιλόδοξο εγχείρημα που θα αποτελέσει ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε η χώρα μας στον τομέα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικότοπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας (Οδηγία των Οικότοπων) σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι οικότοποι και τα είδη της Ευρώπης.
Το μέτρο που επιλέχθηκε από τα κράτη-μέλη ήταν η δημιουργία ενός συνεκτικού οικολογικού δικτύου Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (Special Areas of Conservation - SACs) (Άρθρα 3 και 4) με την ονομασία Natura 2000. Το δίκτυο αυτό περιλαμβάνει επίσης και τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (Special Protection Areas - SPAs) που ορίστηκαν με βάση την Κοινοτική Οδηγία για τη διατήρηση των άγριων πουλιών –79/409/ΕΟΚ ή Οδηγία για τα Πουλιά.
Στα πλαίσια του Ν.1465/1950 υπάρχει η δυνατότητα ανακήρυξης ορισμένων περιοχών ως «Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους».
Οι Ειδικές Ζώνες Διατήρησης χαρακτηρίζονται μετά από μία διαδικασία τριών σταδίων. Στο πρώτο στάδιο της εφαρμογής του νομικού αυτού πλαισίου, τα Κράτη-Μέλη είχαν την υποχρέωση να απογράψουν τους τύπους οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) και τα είδη χλωρίδας και πανίδας που αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της Οδηγίας και να στείλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναν κατάλογο προτεινόμενων περιοχών. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης (1994-1996), καταγράφτηκαν οι περιοχές και σε κάθε περιοχή υποδείχθηκαν οι συγκεκριμένοι τύποι οικοτόπων με την έκταση που καταλαμβάνουν (εντός αυτής της περιοχής), καθώς και τα συγκεκριμένα είδη φυτών και ζώων των παραρτημάτων με τα πληθυσμιακά δεδομένα τους.
Η δεύτερη φάση έχει ως αντικείμενο τη δημιουργία ενός Καταλόγου Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (List of Sites of Community Importance - SCI). Στη συνέχεια και με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με μια διαδικασία αξιολόγησης σε επιστημονικά βιογεωγραφικά σεμινάρια, ορίζεται ο τελικός κατάλογος περιοχών του δικτύου οι οποίες θα πρέπει να χαρακτηριστούν από τα κράτη-μέλη ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης το συντομότερο δυνατό και το αργότερο εντός έξι χρόνων (σύμφωνα με τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ της Οδηγίας). Η εναρμόνιση της Οδηγίας για τα Πουλιά με το ελληνικό δίκαιο έγινε με την Υπουργική Απόφαση 414885/1985 (ΦΕΚ Β΄757). Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) υπ’ αριθ. 33318 / 3028 / 28.12.1998 (ΦΕΚ Β΄ 1289). Η ΚΥΑ αυτή συνδέει τη θεσμοθέτηση των περιοχών του οικολογικού δικτύου Natura 2000 με το σύστημα και τις διαδικασίες του νόμου 1650/86.
Ας σημειωθεί ότι η ίδια η Οδηγία δεν προσδιορίζει τον τρόπο της θεσμοθέτησης των προστατευόμενων περιοχών, ούτε συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, αλλά απλώς ζητάει από το κάθε Κράτος-Μέλος «να διασφαλίζει τη διατήρηση ή, ενδεχομένως, την αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των τύπων φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων των οικείων ειδών στην περιοχή της φυσικής κατανομής των ειδών αυτών».
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
http://www.ekby.gr/EEA_Taygetos/Consultation/Taygetos-consultation.pdf
