H Ισπανική Ένωση Δήμων Ελαιολάδου (AEMO) προσέγγισε το πρόβλημα της επιβίωσης των ορεινών ελαιώνων της Ισπανίας κατά τη διάρκεια της εθνικής συνέλευσής της, τον Οκτώβριο.
Η πλειοψηφία των στοιχείων που εμφανίζονται στο μανιφέστο της Ένωσης ισχύουν και για τους ορεινούς ελαιώνες της Ελλάδας.
Ανάλυση
Ο παραδοσιακός ελαιώνας καταλαμβάνει πάνω από 1.800.000 εκτάρια (18.000.000 στρέμματα – 73%) στην Ισπανία, και από αυτή την έκταση περίπου 500.000 εκτάρια (21%) αντιστοιχούν σε ορεινούς ελαιώνες, που ονομάζονται επίσης παραδοσιακοί ελαιώνες σε πλαγιές με μεγάλη κλίση.
Οι συνθήκες στους ορεινούς ελαιώνες δυσχεραίνουν τη μηχανική συγκομιδή και οι παραδοσιακοί τρόποι συγκομιδής συνεπάγονται πολύ υψηλότερο κόστος παραγωγής σε σχέση το κόστος στα πυκνά και υπέρπυκνα γραμμικά σχήματα φύτευσης.
Η μελέτη του AEMO για το κόστος καλλιέργειας στα διαφορετικά συστήματα φύτευσης, που ολοκληρώθηκε το 2012 και επικαιροποιήθηκε το 2018, καθορίζει το κόστος παραγωγής ελαιολάδου σε ελαιώνες υψηλής πυκνότητας στο €1,35/ kg, σε παραδοσιακούς ελαιώνες στα €2,30/ kg και σε ορεινούς ελαιώνες στα €3,21/ kg.
Από την άλλη πλευρά, η σταθμισμένη μέση τιμή πώλησης χύμα ελαιολάδου για τους παραγωγούς τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν €2,10/ kg.
Με αυτά τα στοιχεία διαπιστώνεται ότι η παραγωγή ελαιολάδου στους παραδοσιακούς ελαιώνες δεν είναι κερδοφόρα και η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη για τους ορεινούς ελαιώνες. Έτσι απειλείται η βιωσιμότητα εκατομμυρίων εκταρίων ελαιώνων.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση θα πρέπει να χαραχθεί μια συνδυασμένη στρατηγική, για να επικοινωνήσει και να διαδώσει τις αξίες του παραδοσιακού ελαιώνα, να ευαισθητοποιήσει τους ελαιοκαλλιεργητές ότι η μόνη διέξοδος είναι να παράγουν εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας και να παροτρύνει τις τοπικές, περιφερειακές, εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές στο να υλοποιηθούν οι απαραίτητες διαρθρωτικές ενισχύσεις.
Δεκάλογος: Οι Διαφορετικές Αξίες του Ορεινού Ελαιώνα
1. Είναι μια ζωτικής σημασίας οικονομική βοήθεια για τους δήμους που βρίσκονται, που δεν έχουν άλλες εναλλακτικές καλλιέργειες.
2. Αποτελούν σημείο της ταυτότητας χαραγμένο στην κουλτούρα (παιδεία) του τοπικού πληθυσμού και στους ανθρώπους που τους καλλιεργούν από τους αρχαίους χρόνους.
3. Έχουν δυνατό κοινωνικό χαρακτήρα, επειδή δημιουργούν μεγάλο αριθμό ημερών απασχόλησης με εργασίες που εκτελούνται χειρωνακτικά, καθώς δεν μπορούν να εκτελεστούν με μηχανικά μέσα.
4. Λειτουργούν ως φυσική «δεξαμενή άνθρακα», καθώς απορροφούν και εγκλωβίζουν μέσα τους το διοξείδιο του άνθρακα και αποτελούν ισχυρό όπλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
5. Είναι ένα «καλλιεργούμενο δάσος», που αποτελεί κατοικία και καταφύγιο πολλών απειλούμενων ειδών, κυρίως μεταναστευτικών πουλιών και μικρών θηλαστικών.
6. Είναι μια καλλιέργεια με καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση των πυρκαγιών και στον έλεγχο της διάβρωσης του εδάφους των ορεινών περιοχών, όπου εφαρμόζεται η μέθοδος της ελεγχόμενης φυτικής κάλυψης.
7. Ενισχύει την εισροή τουριστών στις ορεινές περιοχές μέσω του αναδυόμενου ελαιοτουρισμού, που παρουσιάζει τους ελαιώνες σαν μοναδικά φυσικά τοπία και το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σαν «χρυσό» συστατικό της Μεσογειακής κουζίνας.
8. Τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα, που παράγονται σε ορεινούς ελαιώνες έχουν αποδεδειγμένα διαφοροποιημένες (υψηλές) υγειοπροστατευτικές και γαστρονομικές ιδιότητες, που πηγάζουν από το υψηλότερο ποσοστό τους σε πτητικές και φαινολικές ενώσεις.
9. Είναι ένας ελαιώνας που είναι ιδιαίτερα κατάλληλος για βιολογική παραγωγή και για πιστοποίηση καταγωγής προϊόντων, δίνοντας προστιθέμενη περιβαλλοντική, υγειοπροστατευτική και οικονομική αξία στα προϊόντα του.
10. Είναι ένας γενετικός πόρος, που διατηρεί τις τοπικές και αυτόχθονες ποικιλίες και έχει ιδιαίτερη σημασία για το παρόν και το μέλλον του ελαιώνα.
Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντίνος Αν. Τσορώνης,
Σύμβουλος παραγωγής και ποιότητας ελαιολάδου, Πιστοποιημένος γευσιγνώστης ελαιολάδου
