ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΛΗΨΗ ΑΜΕΣΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
Η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΓΗ ΥΠΟΦΕΡΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ;
Πρόσφατα η Πολιτεία του Texas των ΗΠΑ επλήγη από τον τυφώνα Harvey που προκάλεσε αρκετές καταστροφές με τις πλημμύρες λόγω των ισχυρών βροχοπτώσεων, ενώ οι αρχές καταμέτρησαν και περίπου 60 θανάτους πολιτών να αποδίδονται στην ισχυρή αυτή καταιγίδα. Πριν ακόμα όμως σχεδόν στεγνώσει το μελάνι στα δημοσιογραφικά κείμενα που περιέγραφαν τις βαριές καταστροφές, έκανε την πρώτη του επέλαση στα νησιά της Καραϊβικής ένας νέος τυφώνας που οδεύει απειλητικά προς την Πολιτεία της Florida. Tο καιρικό αυτό φαινόμενο που ονομάστηκε hurricane irma είναι το ισχυρότερο που έχει καταγραφεί τα τελευταία 80 χρόνια στον Ατλαντικό, με ανέμους που φτάνουν τα 185 μίλια/ώρα, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Κυκλώνων των ΗΠΑ. Τα μηνύματα όμως που λαμβάνουμε από τη διεθνή ειδησεογραφία φαίνεται ότι οι απειλητικές και καταστροφικές καταιγίδες δεν θα κοπάσουν σύντομα, καθώς το Εθνικό Κέντρο Κυκλώνων προβλέπει ότι στην Καραϊβική στην ίδια πορεία ακολουθεί και η τροπική καταιγίδα Jose με ανέμους που θα φτάνουν τα επίπεδα τυφώνα.
Υπάρχει ακόμα μεγάλη διχογνωμία μεταξύ των επιστημόνων αν και κατά πόσο το φαινόμενο θερμοκηπίου ευθύνεται για τη γένεση αυτών των καταστροφικών καταιγίδων, εντούτοις δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι κλιματικές αλλαγές που προσδιορίζονται κύρια από την αύξηση των θερμοκρασιών στον πλανήτης μας ισχυροποιεί την καταστροφική μανία των στοιχείων της φύσης και επιδεινώνει δραματικά τις επιπτώσεις τους στον άνθρωπο.
Οι αυξημένες εκπομπές καυσαερίων απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα αυξημένους ρύπους όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο οι οποίοι με τη σειρά τους παγιδεύουν την παραγόμενη θερμοκρασία στη επιφάνεια της γης αλλά και δεν επιτρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία να γυρίσει πίσω στο διάστημα αφού έχει υποστεί αντανάκλαση στη γη. Με το τρόπο αυτό αυξάνεται η θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης που οδηγεί σε αύξηση του ρυθμού εξάτμισης των επίγειων υδάτων στις λίμνες και τις θάλασσες οδηγώντας σε αυξημένες βροχοπτώσεις και πλημμύρες. Παράλληλα η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τους ωκεανούς οδηγεί στη γένεση ανέμων με μεγάλη ορμή και υψηλές ταχύτητες του αέρα που μετατρέπει τις απλές βροχοπτώσεις σε ισχυρές καταιγίδες.
Οι παρατηρήσεις του Εθνικού Κέντρου Μετεωρολογίας των ΗΠΑ τα τελευταία 30 χρόνια επισημαίνουν ότι ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαν καταγραφεί ισχυροί άνεμοι να προηγούνται για 12 ώρες της βροχόπτωσης. Η επιστημονική κοινότητα αναμένει επίταση αυτών των φαινομένων αν δεν ληφθούν μέτρα, μια που βαθμός εκβιομηχάνισης αυξάνεται με ραγδαίο ρυθμό παγκόσμια.
Στις ΗΠΑ η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (US Enviromntal Protection Agency) προσδιορίζει ότι η παραγωγή ρύπων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες αυξήθηκαν κατά 30% από το 1990 έως το 2010 με το διοξείδιο του άνθρακα να αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα με αύξηση της τάξης του 42%. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και οι κινητήρες των κάθε φύσεως οχημάτων ήταν οι κυριότεροι υπόλογοι αυτής της ανόδου των ρύπων όπως επίσης η καύση των σκουπιδιών, οι δασικές πυρκαγιές και η καύση της ξυλείας γενικότερα. Παράλληλα η μείωση της έκτασης των δασών που ανακυκλώνουν το διοξείδιο του άνθρακα παράγοντας το πολύτιμο οξυγόνο μας επιτείνει το φαινόμενο. Εκτός από τις διαφυγές κατά την εξόρυξη του φυσικού αερίου, για την παραγωγή του μεθανίου υπόλογος είναι η ζωική παραγωγή και επομένως όσο αυξάνεται η κατανάλωση του κρέατος στην διατροφή μας τόσο θα αυξάνονται και οι ρύποι του μεθανίου.
Οι κλιματικές αλλαγές εκτός από τις καταστροφικές τους επιδράσεις μέσω της επίτασης στων καιρικών φαινομένων, επιβαρύνουν άμεσα ή έμμεσα την υγεία μας αλλά και την επάρκεια τροφής και πόσιμου ύδατος. Η αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει αρνητικά την προστασία μας από την βλαπτική υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου με τη μείωση της οζονόσφαιρας. Έχει παρατηρηθεί ότι η αύξηση της θερμοκρασίας περιβάλλοντος κατά 1 βαθμό σε μια περιοχή οδηγεί σε αύξηση των κρουσμάτων καρκίνων δέρματος κατά 3-6% ενώ μειώνει παράλληλα και την αμυντική ανοσοποιητική δραστηριότητα του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις και σε κακοήθειες.
Τα στοιχεία από τον δορυφόρο Meteosat δεύτερης γενιάς έχουν υπολογίσει σχεδόν επακριβώς την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας για το νομό Μεσσηνίας όπως παρουσιάζεται σε φετινή δημοσίευση από τα Εργαστήρια Ατμοσφαιρικής Φυσικής των Πανεπιστημιών Πάτρας και Θεσσαλονίκης στον Πίνακα 1.
Το λιώσιμο των πάγων στους πόλους θα επιφέρει επίσης αύξηση της στάθμης των θαλασσών που αφενός μεν θα εξαφανίσουν νησιώτικους παραδείσους των ωκεανών αλλά πλημμυρίζοντας χαμηλά υψόμετρα θα μειώσει και τη γη παράκτιων περιοχών όπως και στη Μεσσηνία. Η αύξηση της θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε μείωση των υδάτινων πόρων λόγω αυξημένης εξάτμισης των αποθεμάτων νερού που σε συνδυασμό με την ξηρασία και των δασικών πυρκαγιών θα οδηγήσει σε ερημοποίηση των καλλιεργούμενων σήμερα εκτάσεων και σε μείωση όπως γίνεται αντιληπτό την παραγωγής τροφίμων.
Στον ΠΙΝΑΚΑ 2 διαφαίνεται ότι από το 1971 έως το 2010 η Ελλάδα καταγράφεται με σημαντική μείωση βροχοπτώσεων και επομένως αυξημένου ρυθμού ξηρασίας.
Η ξηρασία οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς και η Μεσσηνία μας συγκαταλέγεται σχεδόν πάντα στις ζώνες υψηλού κινδύνου, όπως φαίνεται σε χάρτη που εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας το καλοκαίρι που μας πέρασε.
Από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) η Ελλάδα αναφέρεται ως Χώρα με αυξημένη την συνολική εκπομπή ρύπων θερμοκηπίου με απελευθέρωση πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (ΠΙΝΑΚΑΣ 3).
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρείται μια σχετική κάμψη των εκπομπών από το 2010 και ύστερα λόγω της μείωσης τόσο της βιομηχανικής παραγωγής αλλά και των καταναλωτικών συνηθειών ως απότοκος των μνημονιακών συνθηκών.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
Συνολική εκπομπή αερίων θερμοκηπίου ανά Χώρα Ε.Ε. με πληθυσμιακή διόρθωση (περιλαμβάνονται από οχήματα και έμμεσης εκπομπής CO2, εκτός LULUCF), 2015, (Index 1990 = 100)
Η αύξηση της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο Θάλασσα που προκαλεί αυξημένη εξάτμιση των υδάτινων όγκων της οδηγεί σε αυξημένη πυκνότητα άλατος στο θαλάσσιο ύδωρ που επηρεάζει σημαντικά με τη σειρά της την θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα.
Η πυκνότητα του θαλασσινού νερού σε αλάτι έχει μετρηθεί να είναι υψηλότερη στην ανατολική Μεσόγειου που περιβρέχει και την πατρίδα μας (ΠΙΝΑΚΑΣ 4).
ΠΙΝΑΚΑΣ 4 : Πυκνότητα άλατος θαλασσινού νερού λεκάνης Μεσογείου. Το βαθύτερο καφέ προσδιορίζει τις υψηλότερες πυκνότητες
Μια ορθή και λεπτομερής παρακολούθηση τόσο των χαρακτηριστικών του κλίματος με την καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων, των ενεργειακών αναγκών (κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και ορυκτών - αερίων - υγρών καυσίμων), των υδάτινων πόρων, της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, των καιρικών καταστροφών (πλημμύρες, καταιγίδες κλπ), της ανάπτυξης παρασιτικής χλωρίδας, ανεπιθύμητων εντόμων (κουνούπια, δάκος κλπ), νοσηρότητας από επιδημικές ή μη νόσους (ελονοσία, πυρετός Νείλου, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, αλλεργίες κλπ) καθώς και η σχετική θνητότητα λόγω της έκθεσης των κατοίκων σε νοσογόνους παράγοντες θα μας δώσει επαρκή στοιχεία για την καταγραφή του φαινομένου του θερμοκηπίου στο νομό μας και στη συνεχεία για την ορθολογική του αντιμετώπιση.
Το Ινστιτούτο Ερευνών του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου του οποίου έχω την τιμή να υπηρετώ ως Γενικός γραμματέας, σε συνεργασία με το Τμήμα Πληροφορικής της Πάτρας, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ετοιμάζουν πρόταση για να υποβληθεί για έγκριση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα καταγράψει τα σχετικά δεδομένα στο νομό Μεσσηνίας για να προτείνει μέτρα πρόληψης και ανάσχεσης των καταστροφικών συνεπειών του φαινομένου του Θερμοκηπίου.
Πηγές:
United States Environmental Protection Agency
https://www.epa.gov/climate-indicators/climate-change-indicators-us-greenhouse-gas-emissions
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος
https://www.eea.europa.eu/el
Climatological Maps of Solar Energy in Greece from the Hellenic Network of Solar Energy Perspectives on Atmospheric Sciences pp 713-718, 2017
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ. ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗΣ
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Γενικός Γραμματέας, Ινστιτούτου Ερευνών Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου
