Η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο.
Όταν ο γιατρός Alois Alzheimer το 1900 εξέτασε έναν ασθενή στο νοσοκομείο της Φρανκφούρτης τον ρώτησε «Ποιο είναι το όνομα σου;» Και εκείνος απάντησε Auguste. Ύστερα τον ρώτησε να μάθει το επίθετο του και το όνομα της συζύγου του. Και εκείνος έδωσε την ίδια απάντηση- "Auguste,"- Εκείνη την εποχή οι γιατροί δεν μπορούσαν να περιγράψουν αυτή την ασθένεια. Ώσπου πέθανε μια γυναίκα και ο γιατρός Alzheimer έκανε αυτοψία στον εγκέφαλο της και παρατήρησε μάζες λείων πλακών γύρω από τα κύτταρα, οι οποίες αλλοίωναν το σχήμα τους. Και τότε είναι που έκανε τη διάγνωση αυτής της νόσου, ως μια σοβαρή ασθένεια του εγκεφαλικού φλοιού και τελικά πήρε το όνομα του -νόσος του Αλτσχάιμερ.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ αποτελεί μια χρόνια εκφυλιστική νόσο, η οποία χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Μπορεί να παρατηρηθεί μείωση μνήμης, της μάθησης και της κρίσης.
Εκδηλώνεται κυρίως σε άτομα άνω των 65 ετών ενώ πολύ σπάνια θα παρατηρηθεί σε άτομα κάτω των 50 ετών και δεν υπάρχει ακριβής αιτία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμάει ότι ο αριθμός των ανθρώπων που θα πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2050, να πλήξει 152 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ορισμένες διαταραχές, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερόλη, η παχυσαρκία και η κατάθλιψη, συνδέονται με έναν αυξημένο κίνδυνο της νόσο του Αλτσχάιμερ. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη πνευματικής άσκησης.
Και ενώ ακόμα δεν έχει βρεθεί η θεραπεία, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι συνήθειες μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Οι άνθρωποι λοιπόν που κάνουν τακτικά τα παρακάτω ενδέχεται να έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης γνωστικής εξασθένισης.
Η σωματική δραστηριότητα κατατάσσεται στο νούμερο ένα της λίστας για τη προστασία από τη νόσο του. Όσοι ασκούνται τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για 15 με 30 λεπτά, έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη συγκεκριμένη νόσο. Επίσης, μια έρευνα που διεξάχθηκε στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ διαπίστωσε ότι όσοι περπατούσαν καθημερινά είχαν μεγαλύτερο όγκο της φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο τους, από εκείνους που δεν περπατούσαν. Αν λοιπόν θέλετε να προστατέψετε τον εγκέφαλο σας, εντάξτε τη πεζοπορία στις καθημερινές σας συνήθειες.
Να κάνετε διαλογισμό τουλάχιστον για 10 λεπτά κάθε μέρα. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο διαλογισμός είναι ένα αποτελεσματικό όπλο εναντίον της άνοιας και της νόσου του Αλτσχάιμερ. Καθίστε με ίσια πλάτη, κλείστε τα μάτια σας και εισπνεύστε αργά μετρώντας μέχρι το πέντε, στη συνέχεια, εκπνεύστε και μετρήστε ξανά. Κάντε το για 5 λεπτά ακόμα και προσπαθήστε να αδειάσετε το μυαλό σας από όλες τις σκέψεις. Κάντε διαλογισμό καθημερινά.
Υγιεινή διατροφή.
Η φλεγμονή και η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορούν να τραυματίσουν τους νευρώνες του εγκεφάλου και έτσι να αυξηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου. Δείτε τι πρέπει να προσέξετε.
Μειώστε τη ζάχαρη. Προσέξτε τη ζάχαρη και τους απλούς υδατάνθρακες που καταναλώνετε, γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονές και έτσι να αυξηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Απολαύστε μια μεσογειακή διατροφή. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση μιας μεσογειακής διατροφής μειώνει δραματικά τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένισης και της νόσου του Αλτσχάιμερ. Αυτό σημαίνει άφθονα λαχανικά, φασόλια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ψάρια και λάδι και περιορισμός των επεξεργασμένων τροφίμων.
Αποφύγετε τα trans λιπαρά. Αυτά τα λίπη μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και να παράγουν ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι βλαβερές για τον εγκέφαλο. Μειώστε την κατανάλωση τους αποφεύγοντας το γρήγορο φαγητό, τα τηγανητά και ο,τι περιέχει «μερικώς υδρογονωμένα έλαια».
Καταναλώστε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα στοιχεία από μελέτες δείχνουν ότι τα ωμέγα-3 μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ και της άνοιας, με τη μείωση των β-αμυλοειδών πλακών. Τροφές που είναι πλούσιες σε ω-3 λιπαρά είναι ο σολομός, ο τόνος, τα φύκια, οι σαρδέλες.
Καταναλώστε φρούτα και λαχανικά. Όσο πιο πολύχρωμο το πιάτο τόσο το καλύτερο. Εντάξτε στην καθημερινή σας διατροφή πολλά φρούτα και λαχανικά, ώστε να πάρετε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες.
Απολαύστε καθημερινά 2 με 4 φλιτζάνια τσάι. Η τακτική κατανάλωση τσαγιού ενισχύει τη μνήμη και επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου
Αρχίστε να απομνημονεύετε κάτι κάθε μέρα. Είναι πλέον γνωστό ότι όσο πιο πολύ εξασκείτε τον εγκέφαλο σας, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ. Η ανάγνωση, τα επιτραπέζια παιχνίδια, η εκμάθηση μουσικών οργάνων και η λύση διάφορων γρίφων αρκετές φορές μέσα στην εβδομάδα, ενθαρρύνουν την ανάπτυξη νέων κυττάρων του εγκεφάλου. Σε μια έρευνα άνθρωποι που είχαν ένα γονίδιο, το οποίο συνδέεται με τη νόσο, μπόρεσαν και ανέβαλαν την εμφάνιση της σχεδόν μια δεκαετία, εξαιτίας της εξάσκησης της πνευματικής τους λειτουργίας.
Προσέξτε το βάρος σας. Τα επιπλέον κιλά αποτελούν έναν παράγοντα κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας. Μια σημαντική μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που ήταν υπέρβαροι στη μέση ηλικία είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ και όσοι ήταν παχύσαρκοι είχαν τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο. Η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην προστασία του εγκεφάλου σας.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου και χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών (της μνήμης, σκέψης, αντίληψης, υπολογισμού, γλώσσας, ικανότητας μάθησης και κρίσης). Είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αποτελεί μείζον ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες.
Σήμερα, υπάρχουν 160.000 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα και σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιστημόνων, στο μέλλον ο αριθμός των ανθρώπων με άνοια θα αυξηθεί δραματικά, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από την νόσο Αλτσχάιμερ πάσχει όλη η οικογένεια. Αυτοί που έχουν υπό τη φροντίδα τους ασθενείς με άνοια, φέρουν δυσβάστακτο ψυχολογικό, σωματικό και οικονομικό φορτίο.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών:
Η Νόσος Alzheimer είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική ασθένεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Είναι μια νόσος της «τρίτης ηλικίας», παρόλο που σποραδικά συναντώνται περιστατικά και σε μικρότερες των 65 ετών ηλικίες.
Αρχικά συμπτώματα είναι η ήπια έκπτωση μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών που συχνά περνούν απαρατήρητα, τόσο από τον ασθενή όσο και από τα μέλη της οικογένειάς του.
Όσο η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικές σχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η φροντίδα του εαυτού, η οδήγηση κλπ. Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτές γίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους. Πολλές φορές, στις δυσκολίες αυτές, προστίθενται και διαταραχές συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα, απάθεια, διαταραχές ύπνου και όρεξης, υπερκινητικότητα.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου από τον ίδιο τον ασθενή, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, αλλά και προκειμένου οι συγγενείς και όσοι φροντίζουν τους πάσχοντες να είναι καλύτερα ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι να χειριστούν τα προβλήματα που προκαλεί η νόσος στον άνθρωπό τους, αλλά και στους ίδιους. Η διάγνωση είναι το πρώτο βήμα προς τον προγραμματισμό για το μέλλον.
Είναι γνωστό ότι η μνήμη των ηλικιωμένων μπορεί να παρουσιάζει κάποια σημάδια κόπωσης. Ωστόσο, όταν τα προβλήματα μνήμης αρχίζουν και δυσκολεύουν την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων και τείνουν να επιδεινώνονται στην πορεία του χρόνου, θα πρέπει να ζητείται άμεσα η βοήθεια του γιατρού.
Τι είναι η άνοια
Άνοια είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα συμπτώματα μιας μεγάλης ομάδας ασθενειών που προκαλούν σταδιακή παρακμή στη λειτουργία ενός ατόμου.
Είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει την απώλεια της μνήμης, διανοητικότητας, λογικής, κοινωνικότητας και αυτών που θεωρούνται φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Τα περισσότερα άτομα με άνοια είναι προχωρημένης ηλικίας, αλλά παρόλα αυτά πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα ηλικιωμένα άτομα δεν παθαίνουν άνοια. Η άνοια δεν είναιι μια φυσιολογική εξέλιξη των γηρατειών. Άνοια μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άτομο, αλλά είναι συνηθέστερο μετά την ηλικία των 65 χρονών. Άτομα στα σαράντα και στα πενήντα τους μπορεί επίσης να πάσχουν από άνοια.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές άνοιας και η καθεμία έχει τις δικές της αιτίες. Η συνηθέστερη μορφή άνοιας είναι η Νόσος Αλτσχάιμερ.
Νόσος Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η συνηθέστερη μορφή άνοιας. Είναι σταδιακή εκφυλιστική ασθένεια που προσβάλει τον εγκέφαλο. Καθώς τα κύτταρα του εγκεφάλου συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται, μη φυσιολογικό υλικό συγκεντρώνεται ως "μάζα" στο κέντρο των εγκεφαλικών κυττάρων και "πλάκες" έξω απ' τα εγκεφαλικά κύτταρα. Αυτά παρεμποδίζουν τα μηνύματα μέσα στον εγκέφαλο, προκαλώντας βλάβη στις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα εγκεφαλικά κύτταρα τελικά πεθαίνουν και αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν μπορεί να θυμηθεί ή να αφομοιώσει πληροφορίες. Καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει την κάθε περιοχή του εγκεφάλου, ορισμένες λειτουργίες ή ικανότητες χάνονται.
Πάλι σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών:
Υπάρχει διαφορά μεταξύ νόσου του Αλτσχάιμερ και άνοιας;
Ο όρος άνοια αναφέρεται σε ένα «σύνδρομο» το οποίο αποτελεί μια συλλογή από συμπτώματα και ενδείξεις. Η άνοια είναι το σύνδρομο κατά το οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν προβλήματα μνήμης καθώς και προβλήματα σε άλλους τομείς, οι οποίοι ελέγχονται από τον εγκέφαλο, όπως ο λόγος, η προσοχή κλπ. Το σύνδρομο της άνοιας έχει πολλές αιτίες αλλά η πλέον συχνότερη (σε ποσοστό 60%-70%) είναι η Νόσος Alzheimer.
Ποια είναι επιγραμματικά τα συμπτώματα της άνοιας;
Τα συχνότερα συμπτώματα της άνοιας είναι τα εξής :
εξασθένηση της μνήμης
προβλήματα προσανατολισμού
δυσκολία σε ορισμένες απλές δραστηριότητες (ντύσιμο, τηλεφωνήματα)
διαταραχές της σκέψης και του λόγου
διαταραχές της συμπεριφοράς, και αλλαγή στοιχείων του χαρακτήρα π.χ. ανησυχία και επιθετικότητα.
Η άνοια είναι κληρονομική;
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε σήμερα, η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων άνοιας τύπου Aλτσχάιμερ δεν είναι κληρονομικής μορφής. Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κάποια γονίδια τα οποία σχετίζονται με την νόσο. Ωστόσο, η ύπαρξη τους δεν συνεπάγεται εμφάνιση της νόσου, απλώς αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της. Σε έναν περιορισμένο αριθμό οικογενειών, όπου η εμφάνιση της Νόσου Alzheimer εντοπίζεται σε νεαρές ηλικίες, έχει βρεθεί μια γενετική μεταλλαγή , η οποία και ευθύνεται για την ασθένεια.
H άνοια παρουσιάζεται και σε άτομα νεώτερης ηλικίας;
Η άνοια εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Υπάρχει ωστόσο μια μικρή ομάδα ασθενών που εμφανίζουν συμπτώματα άνοιας πριν από την ηλικία των 60 ετών.
Θεραπεύεται η άνοια;
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να σταματήσουμε την εξέλιξη της ασθένειας, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες οι οποίες επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και ελέγχουν τα συμπτώματά της.
Γιατί έχει σημασία η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας ;
Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει σημασία γιατί:
Αν και δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την άνοια, υπάρχουν σήμερα φάρμακα στην διάθεση μας που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νοητικής έκπτωσης (παροδικά).
Υπάρχουν επίσης φάρμακα που μπορούν να ελέγξουν σε σημαντικό βαθμό τα ψυχιατρικά συμπτώματα της νόσου.
Η Νόσος Alzheimer έχει τρία βασικά στάδια:
Πρώιμο στάδιο
Συνήθως ένα άτομο στην πρώιμη φάση ανάπτυξης της νόσου Alzheimer:
- Έχει σταδιακά αυξανόμενη σύγχυση σχετικά με το πού βρίσκεται, ενώ παρουσιάζει επίσης την τάση να χάνεται εύκολα.
- Χάνει την ικανότητα να ξεκινάει δραστηριότητες με δική του πρωτοβουλία και χωρίς καθοδήγηση.
-Αποφεύγει να αντιμετωπίσει νέες, μη οικείες καταστάσεις, όπως να κάνει ένα ταξίδι.
- Παρουσιάζει καθυστερημένες αντιδράσεις και μειωμένη ικανότητα εκμάθησης.
- Αρχίζει να μιλά με πολύ αργότερο ρυθμό σε σχέση με το παρελθόν.
- Δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα οικονομικά του και να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του.
- Παρουσιάζει «φτωχή» κριτική ικανότητα και λαμβάνει λανθασμένες αποφάσεις.
- Μπορεί να είναι κυκλοθυμικό και να έχει ενδείξεις κατάθλιψης, ενόχλησης και νευρικότητας.
Αυτά τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα όταν το άτομο βρίσκεται σε ένα καινούριο μέρος ή καλείται να αντιμετωπίσει ένα ασυνήθιστο ή πρωτόγνωρο γι' αυτό περιστατικό.
Τα παραπάνω συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα όταν το άτομο βρίσκεται σε ένα καινούριο μέρος ή καλείται να αντιμετωπίσει ένα ασυνήθιστο ή πρωτόγνωρο γι' αυτό περιστατικό.
Μεσαίο στάδιο
Κατά το μεσαίο στάδιο της νόσου ο πάσχων:
- Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει στενούς φίλους, ακόμη και μέλη της οικογένειάς του.
- Είναι ανήσυχος και περιπλανιέται.
- Έχει πρόβλημα σε απλές δραστηριότητες όπως την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική.
- Αντιμετωπίζει πρόβλημα με την οργάνωση των σκέψεών του σε λογική σειρά.
- Δυσκολεύεται να ντυθεί.
- Νευριάζει εύκολα, ενώ μπορεί να γίνει εχθρικό και μη διαθέσιμο για συνεργασία.
- Πιστεύει παράλογα πράγματα (παρακρούσεις), είναι καχύποπτο προς τους άλλους και ευερέθιστο.
- Χρειάζεται συνεχή επίβλεψη.
- Χάνει την αίσθηση του χρόνου.
Τελικό στάδιο
Στα τελικά στάδια της Νόσου Alzheimer ο ασθενής παρουσιάζει τα εξής συμπτώματα:
- Δεν μπορεί πλέον να κάνει μόνο του μπάνιο, να φάει, να ντυθεί ή να πάει τουαλέτα.
- Ενδέχεται να καθηλωθεί στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι.
- Χάνει την ικανότητα μάσησης της τροφής.
- Χάνει εύκολα την ισορροπία του και μπορεί να πέφτει συχνά.
- Παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλη σύγχυση κατά τις βραδινές ώρες και έχει αϋπνίες.
- Δεν μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά.
- Έχει ακράτεια ούρων.
