"ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Ο ΝΟΜΟΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ ΚΑΤΑΡΓΕΙ ΤΟΝ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΜΙΣΘΩΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ"
Ως "ακραίο νεοφιλελεύθερο μανιφέστο ιδεών, αρχών και θεσμών" χαρακτήρισε τον νόμο Χατζηδάκη ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου Αλέξης Μητρόπουλος. "Πρόκειται για ακραίο νεοφιλελεύθερο μανιφέστο ιδεών, αρχών και θεσμών, που φιλοδοξεί να μετατρέψει τη χώρα σε μια εθνική ΕΟΖ-Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη, σε κρατίδιο πλήρως νεοφιλελεύθερου οικονομικού Ελ Ντοράντο", είπε χαρακτηριστικά ο Αλεξης Μητρόπουλος, κατά τη διάρκεια της Πανελλήνιας Συνδιάσκεψης της ΑΔΕΔΥ στην Καλαμάτα.
Η εισήγηση του Προέδρου της ΕΝΥΠΕΚΚ κ. Αλέξη Μητρόπουλου στην Πανελλήνια Συνδιάσκεψη της ΑΔΕΔΥ στην Καλαμάτα, με θέμα Νόμος Χατζηδάκη 4808/2021: Ανάπτυξη με ρήτρα φτηνής απασχόλησης και χωρίς Συνδικάτα”
Τον Ιούνιο τρέχοντος έτους δημοσιεύθηκε και τέθηκε σε ισχύ ως προς τις περισσότερες διατάξεις του ο νέος εργατικός νόμος ή «νόμος Χατζηδάκη» 4808/2021 (ΦΕΚ Α 101/19-6-2021).
Κεντρικός θεσμός τού νέου εργατικού νόμου, που συνιστά και αλλαγή δόγματος στο Ελληνικό Εργατικό Δίκαιο, είναι η δυνατότητα ΜΗ πληρωμής των υπερωριών και ο συμψηφισμός τους μέσω ατομικής συμφωνίας εργοδότη-εργαζόμενου με ρεπό, μειωμένο ωράριο ή αυξημένη κανονική άδεια.
Η κεντρική ιδέα, που διατρέχει στο σύνολό του τον ακραία αυτόν μετανεωτερικό εργατικό νόμο, είναι η ανάπτυξη μέσω της διαρκούς μείωσης των εργατικών αποδοχών.
Οι πολλές, φτηνές και απλήρωτες («διευθετούμενες») υπερωρίες όμως θα προκαλέσουν:
-έκρηξη ανεργίας,
-γενίκευση της εργασιακής φτώχειας («working poverty»),
-αύξηση των φτωχών εργαζομένων («working poors») και
-νέο κύμα φυγής των νέων («brain drain») ενώ τα 15-20 εκατ. ωρών υπερεργασίας-υπερωρίας τού νέου νόμου ισοδυναμούν με απώλεια 100.000-120.000 θέσεων εργασίας ετησίως!
Ειδικότερα:
1.Ανάπτυξη με ρήτρα τη διαρκή μείωση του μισθολογικού κόστους (άμεσου-έμμεσου)
Η ιστορία τού καπιταλιστικού συστήματος και της κατίσχυσής του είναι ουσιαστικά η ιστορία εκμετάλλευσης ή «αξιοποίησης» της ανθρώπινης εργασίας. Και επειδή τις τελευταίες δεκαετίες η εργασία μετράται και αμείβεται ανάλογα με τον χρόνο (ωρομίσθιο, ημερομίσθιο, μισθός με τον μήνα κ.ο.κ.), η ιστορία τού καπιταλισμού, αλλά και της Εργατικής Τάξης είναι κυρίως η ιστορία τής απλήρωτης ή υπο-αμειβόμενης ανθρώπινης εργασίας.
Κατά την εποχή τής νεωτερικότητας δύο ήσαν -και είναι ακόμη- οι βασικές οικονομικές σχολές σκέψης για την ανάπτυξη, ιδιαίτερα δε στην ύστερη νεωτερικότητα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο:
Η πρώτη υποστηρίζει ότι η ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα και συνέπεια τής μαζικής και σχεδιασμένης χρήσης των παραγωγικών μέσων με την πρωταρχική συμβολή των δημοσίων επενδύσεων...
Η δεύτερη, μαζί με την ανανέωση των μέσων παραγωγής και τον εκσυγχρονισμό τού παγίου κεφαλαίου (κοινές θέσεις και των δύο σχολών), υποστηρίζει τη διαρκή μείωση του μισθολογικού κόστους (άμεσου-έμμεσου), κάτι που στην Ελλάδα το είδαμε να επιβάλλεται με τα τρία Μνημόνια των δανειστών, ρητά δε και κατηγορηματικά με το β’ Μνημόνιο (ν. 4046/2012) και τη ρήτρα «βουλγαροποίησης» των ελληνικών μισθών (ν. 4046/2012 σελ. 713).
Έκτοτε η μνημονιακή «κανονικότητα» θεωρεί τη μείωση μισθολογικού κόστους το «ιερό δισκοπότηρο» τής σύγχρονης διακυβέρνησης. Η πολιτική αυτή, δηλαδή η επιδίωξη της ανάπτυξης με ρήτρα μείωσης του μισθολογικού κόστους, είναι η κεντρική ιδέα και του Πορίσματος Πισσαρίδη, επί του οποίου στηρίχθηκε και το λεγόμενο «Σχέδιο για την Ανάπτυξη» που υπέβαλε η κυβέρνηση στην ΕΕ για τη διεκδίκηση των κονδυλίων-δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Η μείωση λοιπόν των μισθών και η φτηνή εργασία είναι ο κεντρικός στόχος και η βασική επιδίωξη του νέου εργατικού νόμου 4808/2021.
2.Συμπίεση του εργασιακού κόστους με ανατροπές στο 8ωρο-υπερωρίες-ατομική «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας
Ο νέος εργατικός νόμος 4808/2021 (πλην της κύρωσης της Σύμβασης 190/2019 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) «Για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον χώρο εργασίας», την κύρωση της Σύμβασης 187/2006 της ΔΟΕ «Για το πλαίσιο προώθησης της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία» καθώς και της ενσωμάτωσης της από 20-6-2019 Οδηγίας ΕΕ 2019/1158 του ΕΚ και του Συμβουλίου «Για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής»), παρεμβαίνει και στο προϋφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για το 8ωρο-υπερωρίες, κεντρικό ζήτημα του Εργατικό Δίκαιου από τη γέννησή του στις αρχές τού περασμένου αιώνα.
Και αυτό το πετυχαίνει ο ν. 4808/2021, αφού θεσπίζει:
Πρώτον)Την υποχρεωτική και φτηνή υπερεργασία πέντε (5) ώρες την εβδομάδα για όσους εργάζονται πενθήμερο και οκτώ (8) ώρες την εβδομάδα για όσους εργάζονται εξαήμερο.
Σύμφωνα με το άρθρο 58 (παρ. 1) του νόμου Χατζηδάκη, η υπερεργασία:
α.επιβάλλεται μονομερώς από τον εργοδότη,
β.είναι πέντε (5) ώρες την εβδομάδα (για το πενθήμερο) και οκτώ (8) ώρες για το εξαήμερο,
γ.αμείβεται μόνο με προσαύξηση 20%(!!),
δ.οι πέντε ή οκτώ ώρες φτηνής υπερεργασίας, αντιστοίχως, δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα όρια υπερωριακής απασχόλησης.
Δηλαδή ο εργαζόμενος μπορεί να υποχρεωθεί να εργαστεί ετησίως μέχρι 260 ώρες (52 εβδομάδες επί 5 ώρες) στο πενθήμερο ή 416 ώρες (52 εβδομάδες Χ 8 ώρες) στο εξαήμερο, με προσαύξηση μόνο 20%.
Δεύτερον)Τη μεγάλη αύξηση του επιτρεπομένου αριθμού των υπερωριών χωρίς αντίστοιχη αύξηση του κόστους
Σύμφωνα με το άρθρο 58 (παρ.2 και 3) του νόμου Χατζηδάκη 4808/2021, το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο υπερωριών αυξάνεται από 96 στις 150 ώρες ετησίως (στη βιομηχανία) και από 120 στις 150 ώρες ετησίως (στο εμπόριο-υπηρεσίες) με σταθερή χαμηλή προσαύξηση μόνο 40%!
Κοινό χαρακτηριστικό όλων των περιπτώσεων, όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, είναι ότι η προσαύξηση για όλες τις υπερωρίες είναι στο χαμηλό ποσοστό 40%. Λογικό θα ήταν οι επιπλέον 54 ώρες υπερωρίας στη βιομηχανία (150 από 96) και οι επιπλέον 30 στο εμπόριο και τις υπηρεσίες (150 από 120), να αμείβονται με μεγαλύτερη προσαύξηση (60% ή 80% τουλάχιστον).
Τρίτον)Τις καθ’υπέρβαση υπερωρίες (πέραν των 150 ωρών ετησίως) χωρίς όριο, με άδεια μόνο αρμοδίου οργάνου τού του Υπουργείου Εργασίας
Σύμφωνα με τον νόμο Χατζηδάκη (άρθρο 58 παρ. 6) επιτρέπονται υπερωρίες πέραν των 150 ωρών ετησίως, με άδεια του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Εργασίας και με προσαύξηση μόνο 60%.
Δεν είναι, ως εκ τούτου, μόνο υποχρεωτικώς επιβαλλόμενη (από τον εργοδότη) η υπερεργασία 260 ωρών εργασίας στο 5ήμερο και 416 στο εξαήμερο με προσαύξηση μόνο 20% και επιπροσθέτως στις πολύ αυξημένες υπερωρίες 150 ωρών με προσαύξηση μόνο 40%, αλλά επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα σε πολλές επιχειρήσεις να επιβάλλονται υπερωρίες χωρίς όριο με την επίκληση διαφόρων λόγων επείγουσας και έκτακτης ανάγκης.
Τέταρτον)Τις απλήρωτες υπερωρίες μέσω της ατομικής «διευθέτησης»
Εκτός από τις υποχρεωτικές και μονομερώς επιβαλλόμενες φτηνές ώρες υπερεργασίας (260 και 416 ετησίως, ως ανωτέρω) και τις φτηνές «κανονικές» μέχρι 150 ετησίως και «έξτρα» (πέραν των 150 ετησίως), ο νέος νόμος 4808/2021, με τη διάταξη του άρθρου άρθρο 59 (παρ.1), ευνοεί μια διαδικασία απίθανα μεγάλου όγκου επιτρεπομένων ετησίως υπερωριών που δεν θα πληρώνονται αλλά θα συμψηφίζονται («διευθετούνται») με ρεπό, μειωμένο ωράριο ή περισσότερες ημέρες κανονικής άδειας.
Για πρώτη φορά ο συμψηφισμός των (έτσι κι αλλιώς) φτηνών υπερωριών -με ρεπό, μειωμένο ωράριο ή άδεια μέσω της ατομικής «διευθέτησης»- ανατίθεται στο ασθενέστερο συμβαλλόμενο μέλος τής σύμβασης εργασίας, στον ίδιο δηλαδή τον εργαζόμενο, που υποβάλλει αίτημα προς τον εργοδότη!
Η ίδια διάταξη πρωτοθεσπίστηκε με το άρθρο 41 του ν. 1892/1990 και επαναβεβαιώθηκε με το άρθρο 7 του ν. 4846/2010 και με το άρθρο 42 του ν. 3986/2011. Και αυτή η ρύθμιση είχε αναθέσει τη διαδικασία «διευθέτησης» φτηνών υπερωριών-ρεπό-κανονικής άδειας στη συνδικαλιστική οργάνωση ή (όπου δεν υπήρχε) στην Ένωση Προσώπων.
Τώρα, για πρώτη φορά, νομοθετείται η παράκαμψη της άρνησης ή απουσίας τής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης με απευθείας συμφωνία εργοδότη-εργαζομένου! Αντί της συλλογικής «διευθέτησης», προωθείται και έμμεσα επιβάλλεται η ατομική «διευθέτηση».
Είναι, επομένως, αναμενόμενο οι φτηνές υπερωρίες (μικρά ποσοστά προσαύξησης) και η δυνατότητα «ατομικής διευθέτησής» τους (συμψηφισμός αντί αμοιβής με ρεπό ή κανονική άδεια) να αναδειχθούν σε μόνιμους μηχανισμούς φτωχοποίησης των εργατοϋπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα.
Και αυτές οι ρυθμίσεις προστίθενται στο μνημονιακό νομικό οπλοστάσιο που η πανδημία και οι περιορισμοί της το έκαναν να φαίνεται ως κοινωνική ...κανονικότητα. Γιατί η μείωση και το πάγωμα των μισθών, τα χαμηλά ημερομίσθια και οι μηνιαίες απολαβές τής «αναστολής» και της «συν-εργασίας» (πρόγραμμα SURE), καθώς και η συνεχιζόμενη αναστολή αύξησης του κατώτατου μισθού, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανεργία, αύξησαν δραματικά τον όγκο των «φτωχών εργαζομένων» στην Ελλάδα («working poor»).
Πέμπτον)Τη μερική απασχόληση, με 20 ώρες υπερωρία την εβδομάδα και προσαύξηση ΜΟΝΟ 12% καθώς και «σπαστό» (διακοπτόμενο) ωράριο!!
Απαράδεκτη θεσμικά και άκρως απαξιωτική μεταχείριση επιφυλάσσει ο νέος ν. 4808/2021 στους μερικώς εργαζομένους, κυρίως νέους και γυναίκες, καθώς και πρωτοφανή χαμηλή προσαύξηση κατά 12% μόνο, για 20 ώρες υπερωρία την εβδομάδα και για τους εργαζομένους με μερική απασχόληση.
Σύμφωνα και με παλαιότερη ρύθμιση, που τροποποιείται επί τα χείρω με το άρθρο 57 του νέου νόμου Χατζηδάκη, οι εργαζόμενοι με καθεστώς μερικής απασχόλησης μπορούν να εργάζονται μέχρι και 4 ώρες υπερωρίας ημερησίως ή 20 εβδομαδιαίως, με προσαύξηση όμως μόνο 12%! Επίσης το τετράωρο ημερήσιο ωράριο μπορεί να χωρίζεται σε δύο τμήματα («σπαστό» ή διακεκομμένο ωράριο).
Η εκμετάλλευση αυτών των εργαζομένων είναι μεγάλη και δυστυχώς αφορά κυρίως σε νέους και νέες, η υποτίμηση της εργασίας των οποίων επιδρά αρνητικά και πολύπλευρα για την περαιτέρω εξέλιξη των δημογραφικών πραγμάτων, της κοινωνίας και της πατρίδας.
Η διάταξη αυτή, αν δεν καταργηθεί, τουλάχιστον πρέπει να τροποποιηθεί με διπλασιασμό τής τιμής τής προσαύξησης στη νεανική εργασία. Επίσης, η εκμετάλλευση αυτή της εργασίας συμπληρώνεται και με τη δυνατότητα «ατομικής διευθέτησης» των υπερωριών με ρεπό.
3.Πολλές, φτηνές και απλήρωτες υπερωρίες θα οδηγήσουν σε έκρηξη της ανεργίας. Τα 15-20 εκατ. υπερωρίες και ώρες υπερεργασίας του νόμου Χατζηδάκη οδηγούν σε απώλεια 100.000-120.000 θέσεων εργασίας ετησίως, πλήρους ή μερικής απασχόλησης.
Ο απίθανα μεγάλος όγκος ωρών υπερεργασίας, υπερωρίας και οι «καθ’υπέρβαση» υπερωρίες, συνολικού αριθμού (με πρόχειρους υπολογισμούς) 15-20 εκατ. ετησίως, θα αποτρέψει τους εργοδότες από νέες προσλήψεις αφού η χρήση αυτών των «διευθετήσεων» θα είναι πιο ελκυστική και συμφέρουσα.
Σύμφωνα με μελέτη της ΕΝΥΠΕΚΚ, θα έχουμε απώλεια θέσεων εργασίας κατά 100.000 ετησίως!!
Έτσι η φτηνή εργασία, πλην του ότι είναι αμφίβολο αν θα φέρει ...ανάπτυξη, θα οδηγήσει σίγουρα σε περαιτέρω αύξηση τής εγγεγραμμένης ανεργίας από τον ΟΑΕΔ ή οπωσδήποτε θα την σταθεροποιήσει στα απαράδεκτα ήδη υψηλά επίπεδα.
Πολλές και φτηνές (απλήρωτες μέσω της ατομικής «διευθέτησης») υπερωρίες και αύξηση του αριθμού των «φτωχών εργαζομένων» («working poor»), δεν δημιουργούν επίσης καλή εντύπωση για την πατρίδα μας στον κύκλο των «υγιών» επενδυτών. Η οικονομική ιστορία (και μάλιστα η εντελώς πρόσφατη) μάς διδάσκει ότι από τέτοιες ρυθμίσεις ευνοείται μόνο το νομαδικό κεφάλαιο, το οποίο, όταν φεύγει για άλλους επικερδείς λειμώνες, αφήνει πίσω του «καμμένη γη».
4.Η φτηνή και απλήρωτη εργασία θα επιδεινώσει την κακή κατάσταση των Ταμείων (ΕΦΚΑ, ΕΟΠΥΥ, ΟΑΕΔ)! Η φτηνή εργασία δεν αποτελεί αναπτυξιακό πλεονέκτημα!
Εξάλλου ο μεγάλος όγκος των φτηνών και ατομικώς «διευθετούμενων» (χωρίς πληρωμή) υπερωριών θα στερήσει πολλά έσοδα από τον ΕΦΚΑ, τον ΕΟΠΥΥ, τον ΟΑΕΔ κ.λπ., αφού οι εισφορές επί των υπερωριών είναι μικρότερες και οι πολλές «διευθετούμενες» ώρες θα αποφέρουν μηδενικές εισφορές. Άμεση συνέπεια θα είναι η επιδείνωση τής ήδη κακής κατάστασης των Ταμείων.
Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι ο νέος εργατικός νόμος Χατζηδάκη όχι μόνο δεν «προστατεύει» την εργασία, όπως ψευδεπίγραφα αναγράφεται στον τίτλο του, αλλά, με την κατάργηση κεκτημένων από δεκαετίες δικαιωμάτων των μισθωτών, οδηγεί στην υποβάθμιση του Εργασιακού Πολιτισμού.
Έχει γίνει από τα αρμόδια στατιστικά όργανα καμιά πρόβλεψη για το ύψος των εσόδων των ασφαλιστικών οργανισμών από αυτές τις «διευθετήσεις»;
Γιατί, σύμφωνα με την πορεία των πραγμάτων και με τη σταδιακή μείωση των εισφορών που υλοποιεί η κυβέρνηση, θα οδηγηθούμε σε μεγάλη απώλεια εσόδων των ΕΦΚΑ-ΟΑΕΔ οπότε θα τεθεί, για ακόμη μία φορά, στα πλαίσια τής μνημονικής «κανονικότητας», ζήτημα επιβίωσης του Ασφαλιστικού και άρα περαιτέρω μείωσης των συντάξεων.
Το συμπέρασμα από όλες αυτές τις ρυθμίσεις είναι ότι η «ατομική διευθέτηση» του χρόνου εργασίας αποτελεί τον νέο υπερ-θεσμό των εργασιακών σχέσεων. Το κεντρικό δόγμα που διαπερνά αυτούς και τους άλλους θεσμούς είναι ότι η φτηνή και απλήρωτη εργασία αποτελούν τάχα ...αναπτυξιακό πλεονέκτημα!
Έτσι, μετά την παράδοση των βασικών παραγωγικών μέσων σε ξένες κρατικές ή ιδιωτικές δομές (τηλεπικοινωνίες, τουριστικά-εθνικά αεροδρόμια, σιδηρόδρομο, επιχειρήσεις ύδρευσης-αποχέτευσης, λιμάνια κ.λπ.), μετά τον αφελληνισμό της εθνικής αποταμίευσης και των τραπεζών, μετά την ανάληψη όλων των αξιόλογων μονάδων τού διαχρονικού υλικού και άυλου πλούτου τής πατρίδας και των πάσης φύσεων Νομικών Προσώπων από το υπερΤαμείο και τις εταιρίες του, η πατρίδα μας, αδυνατώντας να πετύχει την παραγωγική ανασυγκρότηση με καθαρά εθνικά-παραγωγικά-επενδυτικά μέσα, καταφεύγει για την προσέλκυση δήθεν σοβαρών επενδυτών, στο μόνο που της απέμεινε στο πλαίσιο της μνημονιακής ετεροδιακυβέρνησης, στη συνεχή δηλαδή πίεση και υποτίμηση τής Μισθωτής Εργασίας.
1.Ο νόμος Χατζηδάκη 4808/2021 καταργεί τον συνδικαλιστικό νόμο 1264/1982. Θεσπίζει αλλαγή δόγματος στην κοινωνικο-συλλογική δράση. Οι πιο σημαντικές ανατροπές.
Ο νόμος Χατζηδάκη 4808/2021, με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό και την εισαγωγή-χρήση των ηλεκτρονικών μέσων λειτουργίας των Συνδικάτων, επιφέρει το τελειωτικό χτύπημα στις αδύναμες και χωρίς το αναγκαίο κοινωνικό κύρος συνδικαλιστικές συλλογικότητες.
Η παρούσα κυβέρνηση της Ν.Δ., με τον νέο νόμο 4808/2021, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό τού υφισταμένου συνδικαλιστικού νόμου 1264/1982 που θεωρήθηκε από τους πιο επιτυχημένους προοδευτικούς και νομοτεχνικά πλήρεις στην ΕΕ και με εφαλτήριο τον ακραία νεοφιλελεύθερο νόμο Τσακαλώτου-Αχτσιόγλου 4512/2018, παρεμβαίνει δομικά και ανατρέπει τις βασικές του διατάξεις, κυρίως στις παρακάτω ενότητες:
Πρώτον)Στην αναγόρευση της Ένωσης Προσώπων σε ισότιμη και πλήρη θεσμικά Συνδικαλιστική Οργάνωση.
Με το άρθρο 82 (κυρίως παρ.2, εδάφιο γγ) για πρώτη φορά η Ένωση Προσώπων αναβαθμίζεται θεσμικά και συμπεριλαμβάνεται μαζί με τα Πρωτοβάθμια Σωματεία και τα τοπικά παραρτήματά τους στις ολοκληρωμένες νομικά Συνδικαλιστικές Οργανώσεις. Οι Ενώσεις Προσώπων, ολιγομελέστερες και περισσότερο επιρρεπείς σε εργοδοτικές και πολιτικές-κυβερνητικές παρεμβάσεις και επιρροές, διαρρηγνύουν κατ’ουσίαν τον συνδικαλιστικό ιστό. Είναι οι «ΜΗΚΥΟ» τής εργατοϋπαλληλικής τάξης, που υπηρετούν την ατομικιστική θεώρηση τής κοινωνικής ζωής και διαρρηγνύουν τη συνείδηση τού «συν-ανήκειν».
Δεύτερον)Στην καταχώρηση απίθανων λεπτομερειών και προϋποθέσεων για την ίδρυση, δράση, λειτουργία των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων καθώς και την επικαιροποίηση όλων των στοιχείων τους στο ΓΕ.ΜΗ.Σ.Ο.Ε. και στη συνδεδεμένη με αυτόν «Εργάνη».
Η μη εγγραφή της Συνδικαλιστικής οργάνωσης στο ΓΕΜΗΣΟΕ καθώς και η μη πλήρης, έγκαιρη και προσήκουσα επικαιροποίηση των στοιχείων της, τής αποστερούν κατ’άρθρο 84 του ν. 4808/2021 κάθε δικαίωμα για δράση και λειτουργία (π.χ. ικανότητα για συλλογική διαπραγμάτευση και υπογραφή ΣΣΕ, κήρυξη απεργίας κ.ά.).
Τρίτον)Στην τήρηση και σε ψηφιακή μορφή όλων των στοιχείων για τη λειτουργία και τη δραστηριότητα της Σ.Ο σύμφωνα με το άρθρο 84 του νέου νόμου.
Τέταρτον)Στη σύγκληση της Γενικών Συνελεύσεων των Σ.Ο., σύμφωνα με το άρθρο 86 του ν. 4808/2021 που τροποποιεί ριζικά το άρθρο 8 του ν. 1264/1982.
Η καινοτομία εδώ είναι -πέραν της αυστηροποίησης- των ποσοστών απαρτίας, η θέσπιση (πλην της φυσικής) και της εξ αποστάσεως «παρουσίας»!!
Η ψηφιακή συμμετοχή και η εξ αποστάσεως ψηφοφορία απονευρώνει το σώμα τής Γ.Σ., αποκλείει τη διαλεκτική των ερωταποκρίσεων, το ύφος, την πειστικότητα, την αγωνία τού λόγου, την άμεση επαφή που ενοποιεί τις αντιλήψεις και διαμορφώνει κοινή συνείδηση.
Ειδικότερα για τη σύγκληση και λήψη απόφασης κήρυξης απεργίας απαιτείται σύμφωνα με τον νόμο, «η φυσική ή εξ αποστάσεως ψήφος τουλάχιστον του 1/2 των οικονομικώς τακτοποιημένων μελών» (άρθρο 86 παρ. 2 ν. 4808/2021). Επίσης απαγορεύεται η συμμετοχή με οποιοδήποτε είδος εξουσιοδότησης (άρθρα 86 παρ. 2γ), κάτι που διευκόλυνε την εμπίστευση και την εμπιστοσύνη μεταξύ ομονοούντων μελών
Ο νόμος απαγορεύει τη λήψη απόφασης για κήρυξη απεργίας χωρίς την παροχή πραγματικής δυνατότητας εξ αποστάσεως συμμετοχής στη Γ.Σ. και ψήφου σε όποιο μέλος το επιθυμεί (άρθρο 86 παρ. 3). Με το ίδιο άρθρο αυστηροποιείται όλη η διαδικασία λήψης απόφασης για οποιοδήποτε ζήτημα αφορά τη λειτουργία, δράση, απαρτία, ψηφοφορία, κήρυξη απεργίας.....
Είναι γεγονός ότι το πέρασμα από τον «άμεσο» συνδικαλισμό στον «εξ αποστάσεως» ή «ηλεκτρονικό συνδικαλισμό» θα δυσχεράνει την άσκηση τής συνδικαλιστικής δράσης και θα απομειώσει (ή και θα μηδενίσει) τη δυνατότητα λήψης απόφασης για απεργία.
Πέμπτον)Στον περιορισμό της προστασίας των συνδικαλιστικών στελεχών με τη ριζική τροποποίηση (ανατροπή) του άρθρου 14 του ν. 1264/1982.
Εφεξής επιτρέπεται η απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών κατά τη διάρκεια της θητείας τους και ένα χρόνο μετά τη λήξη της, όταν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Μειώνεται κατά δύο (2) μέλη ο αριθμός των προστατευμένων από απόλυση μελών της Διοίκησης των Σ.Ο. Επιτρέπεται η μετάθεση των συνδικαλιστικών στελεχών, όταν αυτές είναι απολύτως αναγκαίες(;) ή επιβάλλεται για λόγους προστασίας τής υγείας.
Σύμφωνα με το άρθρο 88 του νέου νόμου Χατζηδάκη 4808/2021, ο κύκλος των προστατευομένων συνδικαλιστικών στελεχών των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων οργανώσεων μειώνεται σημαντικά. Αλλά και η προστασία είναι μικρότερη αφού γίνεται ευχερέστερη η μετάθεση (παρ. 9), πολύ δε περισσότερο που καταργείται η Επιτροπή του άρθρου 15 του ν. 1264/1982. Σύμφωνα με αυτό, για να απολυθεί συνδικαλιστής, έπρεπε να γνωμοδοτήσει προηγουμένως, σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, αρμόδια Επιτροπή στην οποία προέδρευε δικαστής και μετείχαν εκπρόσωποι εργαζομένων και εργοδοτών.
Έκτον)Στα δικαιώματα των Σ.Ο. μέσα στον χώρο εργασίας, τα οποία περιορίζονται και αυστηροποιούνται (ιστότοπος Σωματείου στην επιχείρηση, εμπόδια στη διακίνηση ανακοινώσεων κ.λπ). Σύμφωνα με το άρθρο 89 του νέου ν. 4808/2021, η επικοινωνία και η διακίνηση των Σ.Ο. εντός του χώρου εργασίας αυστηροποιείται και αποδυναμώνεται. Προβλέπεται, αντί για ιστότοπος του Σωματείου στην επιχείρηση, ή, εναλλακτικά, ιστότοπος στο εσωτερικό ηλεκτρονικό δίκτυο της ίδιας της επιχείρησης.
Έβδομον)Στη μείωση και αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου των συνδικαλιστικών αδειών.
Το άρθρο 90 του ν. 4808/2021 τροποποιεί επί τα χείρω το άρθρο 17 του ν. 1264/1982 για τις συνδικαλιστικές άδειες. Για το στέλεχος που κάνει χρήση τής συνδικαλιστικής άδειας, προβλέπεται να ενημερώνει εγγράφως και από νωρίτερα τον εργοδότη με λεπτομέρειες όλης τής διαδικασίας.
Όγδοον)Στην αυστηροποίηση της διαδικασίας κήρυξης απεργίας.
Η προειδοποίηση πρέπει να είναι έγγραφη, να επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή και να περιέχει λεπτομερώς τον χρόνο και τους λόγους που την θεμελιώνουν.
Για τη διεθνή απεργία αλληλεγγύης, ο νόμος απαιτεί η απεργία να δικαιολογείται με την παρουσία άμεσων επιπτώσεων στα οικονομικά ή εργασιακά συμφέροντα των εργαζομένων υπέρ των οποίων κηρύσσεται (άρθρο 91 παρ. 1). Το νέο πλαίσιο της κήρυξης ολιγόωρων στάσεων, όπως διατυπώνεται στο άρθρο 91 (παρ. 1 εδάφιο 2) ισοδυναμεί με κατάργηση του σχετικού δικαιώματος.
Ένατον)Στη διεύρυνση του αριθμού των επιχειρήσεων, των οποίων η λειτουργία έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση των αναγκών τού κοινωνικού συνόλου.
Με το άρθρο 92 του ν. 4808/2021 ανατρέπεται το άρθρο 19 του ν. 1264/1982 που προστάτευε μόνο τις δημόσιες ή κοινωφελείς επιχειρήσεις δημοσίου χαρακτήρα. Τώρα με την προοπτική τής παράδοσης όλων των υπολειπομένων σημαντικών δημοσίων ή κοινωνικών επιχειρήσεων στο ξένο ιδιωτικό ή κρατικό κεφάλαιο, κατά τις διατάξεις του γ’ γενικευμένου και ανακεφαλαιωτικού Μνημονίου, προστατεύονται κυρίως οι ιδιωτικές επιχειρήσεις κάθε είδους και δραστηριότητας.
Δέκατον)Στην αυστηροποίηση της παρεμπόδισης εργασίας των ΜΗ απεργών!
Οι απεργοί, σύμφωνα με το άρθρο 93 του νέου ν. 4808/2021, ευθύνονται έναντι των μη απεργών για την ανεμπόδιστη παροχή εκ μέρους τους τής εργασίας. Με το άρθρο 93 προβλέπεται η διακοπή τής απεργίας και καταλογισμός ευθυνών, επαναπροκήρυξη της απεργίας και απόδοση ευθύνης στους συνδικαλιστές!!
Η ακυρωτική στην ουσία διάταξη τού δικαιώματος της απεργίας του άρθρου 93 του ν. 4808/2021 αναφέρει ότι η Σ.Ο. που κηρύσσει απεργία, υποχρεούται να προστατεύει το δικαίωμα των εργαζομένων που δεν συμμετέχουν στην απεργία, ώστε να προσέρχονται και να αποχωρούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα από την εργασία τους και να παρέχουν αυτήν χωρίς εμπόδιο και ιδίως χωρίς την άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας σε βάρος τους από οιονδήποτε. Σε περίπτωση παραβίασης της υποχρέωσης αυτής, η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση που λαμβάνεται κατά τη διαδικασία της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 1264/1982.
Για την κήρυξη νέας απεργίας απαιτείται η τήρηση όλων των διατυπώσεων του άρθρου 20 του ν. 1264/1982 και της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 19 ή της παρ. 2 του άρθρου 20 του ν. 1264/1982, κατά περίπτωση. Υπαίτια παραβίαση της υποχρέωσης της παρ. 1 γεννά αστική ευθύνη τής Σ.Ο. και των υπαίτιων μελών του Διοικητικού της Συμβουλίου.
Ενδέκατον)Στην υποχρεωτικότητα τής διεξαγωγής δημοσίου διαλόγου στις περισσότερες σχεδόν επιχειρήσεις πριν την κήρυξη απεργίας!
Ο μηχανισμός αυτός αναχαίτισης των απεργιακών αγώνων που ανατίθεται στον ΟΜΕΔ (άρθρο 94) αποβλέπει στην ανακοπή τής απεργίας όσο διαρκεί ο δημόσιος διάλογος. Έτσι με τις αργόσυρτες διαδικασίες αυτής της ρύθμιση χάνονται τα πρωτογενή στοιχεία του αιφνιδιασμού και της αμεσότητας αφού ο υποχρεωτικός δημόσιος διάλογος, όπως καταστρώνεται επί τω αυστηρότερον στο άρθρο 94 του ν. 4808/2021, μπορεί να διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα.
Δωδέκατον)Στην αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου για το προσωπικό ασφαλείας και κυρίως για την αναγκαστική εργασία τού 1/3 των εργαζομένων στα πλαίσια του διευρυνόμενου «προσωπικού ασφαλείας και της ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας».
Με το άρθρο 95 καταργείται το δικαίωμα της απεργίας στις πιο βασικές ιδιωτικές αλλά και σε όσες δημόσιες υπηρεσίες-επιχειρήσεις παραμένουν ακόμη στον δημόσιο τομέα, αφού το αναγκαίο προσωπικό ασφαλείας, με το 1/3 του προσωπικού εγγυημένης υπηρεσίας, μαζί με τους μη απεργούντες, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει στην πλήρη κατάλυση του δικαιώματος για απεργία. Οι λεπτομέρειες και οι καταφρονητικές ρυθμίσεις κατά των απεργών και των Σ.Ο., όπως αναφέρονται στο άρθρο 95 του ν. 4808/2021, είναι απαράδεκτες από πολιτικής, κοινωνικής και νομικής άποψης και δεν θα έπρεπε να υπάρχουν σε επίσημα κείμενα τής Πολιτείας. Είναι δείγμα σταδιακής επικράτησης του νομικού ΥΠΟπολιτισμού, όπως το είχαν απαιτήσει και σε μεγάλο βαθμό είχαν επιβάλλει οι εκπρόσωποι των δανειστών.
2. Οικονομική ανάπτυξη χωρίς Συνδικάτα και απεργία. Ο νόμος Χατζηδάκη 4808/2021 θέτει ζήτημα Συντάγματος και Δημοκρατίας.
Η πρωτοφανής ρύθμιση των άρθρων 82-95 του νόμου Χατζηδάκη 4808/2021 για τα ζητήματα της συνδικαλιστικής δράσης και του Δικαίου τής Απεργίας δεν έχει προηγούμενο στην Ευρώπη. Στοχεύει στην τιθάσευση των κοινωνικών αγώνων. Επισφραγίζει τη γενικευμένη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και την αδυναμία του Συνδικαλιστικού Κινήματος να αντισταθεί αποτελεσματικά:
-σε μια αγορά εργασίας με γενικευμένη ευελιξία και με πρωτοφανή σε όγκο, όλο και πιο απαξιωμένη και φθηνότερη μερική απασχόληση,
-στην όλο και φθηνότερη πλήρη απασχόληση,
-στις ποικιλώνυμες μορφές νεανικής «ειλωτείας»,
-στον «παγωμένο» για χρόνια κατώτατο μισθό,
-στην πλήρη απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων,
-στη θέσπιση της ανταπεργίας κ.ά.
Για όλα αυτά …χρειάζονται Συνδικάτα χωρίς το όπλο τού απεργιακού αγώνα, χωρίς αξιόλογη παρέμβαση, χωρίς κοινωνικό χώρο για δράση. Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος των δανειστών και των ηγεσιών του διακομματικού πολιτικού μνημονιακού τόξου.
Το πρωτόγνωρο σε σκληρότητα θεσμικό πλαίσιο του ν. 4808/2021 (μετά την προετοιμασία τού εδάφους από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) για τον δραστικό περιορισμό τού δικαιώματος της απεργίας (που στις περισσότερες περιπτώσεις θα οδηγήσει στην κατάργησή του) βρίσκει το Σ/Κ απροετοίμαστο, την κοινωνία σε υποχώρηση, τις κοινωνικές μάζες στη χειρότερη δυνατή κατάσταση και φοβισμένες από την πανδημία, τα χρέη και την οικονομική κρίση.
Και δυστυχώς ούτε οι προοδευτικές συλλογικότητες, ούτε οι ηγεσίες τής Αριστεράς φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη τι ακριβώς θα συμβεί στη χώρα μας μετά την ψήφιση του ν. 4808/2021 και τί κακό προξένησε η πολυετής μνημονιακή διακυβέρνηση, τί υποχρεώσεις, δεσμεύσεις και δουλείες έχει φορτώσει στον λαό, το Κίνημα και τις μελλοντικές γενιές!!
Όπως και με τον ν. 4512/2018, έτσι και με τον ν. 4808/2021, αποδείχθηκε ότι το Κοινοβούλιο έχει μετατραπεί πλήρως σε υπάκουο νομοθετικό σώμα των δανειστών, σε θεσμό-«εχθρό του λαού». Γιατί πρόκειται για ένα ακραίο νεοφιλελεύθερο μανιφέστο ιδεών, αρχών και θεσμών που φιλοδοξεί να μετατρέψει τη χώρα σε εθνική ΕΟΖ (Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη), σε κρατίδιο πλήρως νεοφιλελεύθερου οικονομικού «ΕλΝτοράντο».
Τα άρθρα 82-95 του ν. 4808/2021 με τίτλο «Ρυθμίσεις Συλλογικού Εργατικού Δικαίου» ουσιαστικά καταργούν τον συνδικαλιστικό ν. 1264/1982 ο οποίος, σε συγκεκριμένες πολιτικές, κοινωνικές και εργασιακές συνθήκες, ήταν τομή στα κοινωνικά πράγματα. Ενσάρκωσε τη νομιμοποίηση και συμφιλίωση των κοινωνικών δυνάμεων, αποτέλεσε ένα βαθύ εκσυγχρονιστικό και θεσμικό εγχείρημα του ελληνικού συνδικαλισμού και γενικώς του κόσμου τής μισθωτής εργασίας.
Υπό το πρίσμα, ως εκ τούτου, ενός εργασιακού, νομικού και συνταγματικού ορθολογισμού, μπορούμε να πούμε ότι η συγκεκριμένη ενότητα διατάξεων των άρθρων 82-95 δεν στοχεύει προφανώς στον εκσυγχρονισμό τού παλαιότερου νόμου 1264/1982, που σε ορισμένα κεφάλαιά του ήταν αναγκαίος και επιβεβλημένος.
Κεντρική στόχευση του ν. 4808/2021 είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση και τιθάσευση του Εργατοϋπαλληλικού και Δημοσιοϋπαλληλικού Συνδικαλισμού, υπό τον φόβο μιας ενδεχόμενης αναγέννησής του. Ο νόμος Χατζηδάκη αποβλέπει επίσης στη χειραγώγηση ενός μικρού εναπομείναντος τμήματός του που δεν επιδεικνύει την επιθυμούμενη συστημική πειθάρχηση. Εν κατακλείδι το εργασιακό μοντέλο τής φτηνής εργασίας που προωθείται από το κυβερνητικό σχέδιο «ανάκαμψης» και το μνημονιακό πλαίσιο, θεωρεί αναγκαίο να μην υπάρχουν ή να μην δρουν ισχυρά και μαχητικά Συνδικάτα.
Με αυτό το πλαίσιο:
-ο εργατικός και δημοσιοϋπαλληλικός συνδικαλισμός αποδυναμώνεται περαιτέρω,
-η συνδικαλιστική δράση από ζωντανή γίνεται εικονική και «εξ αποστάσεως» και
-το δικαίωμα της απεργίας παρεμποδίζεται πολυτρόπως ώστε είτε να μην ασκείται είτε να εκδηλώνεται χωρίς αποτελέσματα.
Επομένως το κομβικό αυτό ζήτημα της μνημονιακής «κανονικότητας» δεν είναι πλέον το μέλλον τού συνδικαλισμού αλλά μετουσιώνεται σε ζήτημα κοινωνικής συμμετοχής, συνταγματικών θεσμών και εν τέλει Δημοκρατίας. Το βασικό ερώτημα που πρέπει να τίθεται είναι, αν θέλουμε να ζήσουμε σε μια Ελλάδα των δημοκρατικών θεσμών ή σε μια ετερόνομη χώρα τής μνημονιακής-εταιρικής διακυβέρνησης.-
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
Πηγή κειμένου
