Καταδίκη της Ελλάδας για το μάθημα των Θρησκευτικών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχαν προσφύγει τον Ιανουάριο του 2018 γονείς δύο μαθητριών από τη Μήλο και τη Σίφνο, που ισχυρίστηκαν ότι εάν ήθελαν να απαλλαγούν οι κόρες τους από το μάθημα των Θρησκευτικών έπρεπε να δηλώσουν ότι δεν ήταν Χριστιανές Ορθόδοξες, δηλώσεις μάλιστα που θα τηρούνταν στα σχολικά αρχεία.
Με τη χθεσινή απόφασή του, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το σύστημα απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών στην Ελλάδα παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με το θεμελιώδες δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Το κράτος υποχρεώνεται να καταβάλει 8.000 ευρώ αποζημίωση για ηθική βλάβη σε κάθε μαθήτρια που προσέφυγε στο ΕΔΔΑ (και τους γονείς τους) καθώς και το ποσό των 6.566,52 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
Στην ανακοίνωση της γραμματείας του ΕΔΔΑ αναφέρεται: «Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι Αρχές δεν έχουν δικαίωμα να υποχρεώνουν πολίτες να αποκαλύπτουν τις πεποιθήσεις τους. Ωστόσο, το ισχύον σύστημα στην Ελλάδα για την απαλλαγή των παιδιών από το μάθημα των Θρησκευτικών επιβάλλει στους γονείς να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση λέγοντας ότι τα παιδιά τους δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Αυτή η προϋπόθεση επιβάλλει ένα απαράδεκτο βάρος στους γονείς, να αποκαλύψουν πληροφορίες, από τις οποίες θα μπορούσε να προκύπτει ότι οι ίδιοι και τα παιδιά τους έχουν ή δεν έχουν συγκεκριμένη θρησκευτική πεποίθηση.
Επιπλέον, αυτό το σύστημα θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει τους γονείς να υποβάλουν αίτηση εξαίρεσης, ιδίως σε μια περίπτωση όπως των προσφευγόντων που ζουν σε μικρά νησιά όπου η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού ανήκει σε συγκεκριμένο θρήσκευμα και ο κίνδυνος του στιγματισμού είναι πολύ σοβαρότερος». Κατά της απόφασης μπορεί να στραφεί η Ελλάδα εντός 3 μηνών, ζητώντας κρίση από το τμήμα Μείζονος Συνθέσεως του ΕΔΔΑ.
Να σημειωθεί ότι πρόσφατα η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης και ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς μαθητές.
Το ΣτΕ επεσήμανε λοιπόν ότι οι ετερόδοξοι, αλλόθρησκοι ή άθεοι μαθητές έχουν δικαίωμα πλήρους απαλλαγής από το μάθημα με την υποβολή σχετικής δήλωσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει με μόνη την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης.
Ετσι, αναμένεται η συμμόρφωση του υπουργείου Παιδείας τόσο στην απόφαση του ΣτΕ όσο και στη χθεσινή του ΕΔΔΑ.
Εδώ η επίμαχη εγκύκλιος του Υπουργείου, με υπογραφή Ανδρέα Λοβέρδου, που αφορούσε την απαλλαγή από τα Θρησκευτικά και είχε σταλεί στα σχολεία στις 23 Ιανουαρίου 2015: Εγκύκλιος Λοβέρδου για την απαλλαγή από τα Θρησκευτικά
Εγκύκλιος η οποία είχε επικριθεί και από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων με απόφασή της στις 4 Σεπτεμβρίου 2019. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Αρχής: “Η ισχύουσα υπ’ αριθμ.12773/Δ2/23-01-2015 εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με την οποία η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από υπεύθυνη δήλωση του ίδιου του μαθητή (αν είναι ενήλικος) ή και των δύο γονέων του (αν είναι ανήλικος), στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, παραβιάζει το δικαίωμα των πολιτών για την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών τους δεδομένων και τη θρησκευτική τους ελευθερία και έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις υπ’ αριθμ. 77Α /2002 και 94/2015 αποφάσεις της Αρχής, όσο και με τη Γνωμοδότησή της 4/2015.
Στην απόφασή της η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων καλούσε το Υπουργείο Παιδείας να ρυθμίσει το θέμα. Συγκεκριμένα στην απόφασή της αναφέρονταν:”Η Αρχή:
1) ΚΡΙΝΕΙ ότι α) η αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας στα στοιχεία που τηρούνται στο σχολείο, στους τίτλους και πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στο πληροφοριακό σύστημα «myschool»
καθώς και η ύπαρξη αντίστοιχων πεδίων στα σχετικά έντυπα, ανεξαρτήτως αν είναι προαιρετική η συμπλήρωσή τους και β) η δήλωση ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης για την απαλλαγή του από το μάθημα των Θρησκευτικών, δεν είναι νόμιμες για τους λόγους που αναφέρονται στο σκεπτικό της παρούσας
2) ΚΑΛΕΙ το Υπουργείο Παιδείας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, α) να απόσχει από τις ως άνω μη σύννομες πράξεις επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων των μαθητών, β) να μεριμνήσει για την άμεση τροποποίηση των σχετικών ρυθμίσεων και να λάβει κάθε αναγκαίο μέτρο προκειμένου να μην αναγράφεται πλέον το θρήσκευμα και η ιθαγένεια στα στοιχεία που τηρούνται στο σχολείο και στους τίτλους και πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και στο πληροφοριακό σύστημα «myschool» και γ) να εκδώσει κάθε αναγκαία οδηγία προς τις οικείες εκπαιδευτικές αρχές και τους διευθυντές των σχολείων ώστε, εφεξής, για την απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών να μην απαιτείται η δήλωση ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, αλλά το δικαίωμα αυτό να ασκείται (από τον ίδιο τον μαθητή αν είναι ενήλικος ή από τους γονείς του αν είναι ανήλικος), κατ’ επίκληση αποκλειστικά και μόνον λόγων συνείδησης.
