Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΓΑΣ ΓΡΑΦΕΙ ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΚΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΕΝΝΑ
Βασιλική Πέννα: Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Εις μνημόσυνον
Η Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου Βάσω Πέννα-Αθανασοπούλου υπήρξε γόνος της Μεσσηνίας και δη της Κυπαρισσίας. Εκοιμήθη τον Μάιο του 2018.
Το άρθρο αυτό αποτελεί μικρό ευχαριστήριο στην Βάσω Πέννα και ταυτόχρονα ελάχιστο μνημόσυνό της.
Με την κα Πέννα συνεργάστηκε ο γράφων τα πρώτα έτη λειτουργίας του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών στην Καλαμάτα. Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του Τμήματος τον Σεπτέμβριο του 2003, αλλά και πριν από αυτήν τον Ιούνιο του 2003, μέχρι και τις αρχές του 2010.
Η γνωριμία με την Βάσω Πέννα έγινε στα υπό κατασκευή κτήρια των Λόχων και του Διοικητηρίου, στο παλαιό Στρατόπεδο της Καλαμάτας, ανάμεσα σε μπάζα και υλικά οικοδόμων, όταν ο τότε Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Καθηγητής Κωνσταντίνος Δημόπουλος, την επέλεξε προκειμένου μαζί με άλλους νέους επιστήμονες να οργανώσουν και να στελεχώσουν την Σχολή της Καλαμάτας.
Από τότε αρχίζει και η αγωνία της για το Πανεπιστήμιο και βεβαιως, όχι μόνο για τα άψυχα αντικείμενά του και τους χώρους του, αλλά κυρίως για τους ανθρώπους του, δίνοντας την αγάπη της και όλον της τον εαυτό στους φοιτητές της και μάλιστα σε αυτά τα παιδιά, τα οποία εισήχθησαν για πρώτη φορά στο Τμήμα τον Σεπτέμβριο του 2003.
Σε αυτά προσέφερε τα πάντα, γνώσεις, αγάπη, μητρική ζεστασιά, και κάθε είδους υλική και πνευματική βοήθεια. Την αγάπη τους για αυτην εκδηλώνουν πάντοτε οι φοιτητές που εισήχθησαν τα πρώτα έτη ενθυμούμενοι με συγκίνηση την κα Πέννα. Τα πρώτα έτη ήταν έτη συνεργασίας, αμοιβαίας κατανοήσεως, αγάπης, ήταν το κάτι άλλο.
Το ογκώδες και πολυσχιδές έργο της Βάσως Πέννα αποτελεί μία πολύτιμη πνευματική προσφορά στο ελληνικό γένος, αλλά και στον κόσμο όλον, προσφορά της οποίας η μελέτη και η ανάλυση θα απασχολήσει τις επερχόμενες γενεές επιστημόνων της Ιστορίας και δη της Βυζαντινής, της Νομισματικής και της Σιγγιλογραφίας.
Παράλληλη όμως υπήρξε η προσφορά του προσωπικού παραδείγματός της, το οποίο αποτελεί πνευματικό-ηθικό κεφάλαιο εξαιρέτου αξίας, σε μιαν εποχή και σε έναν χώρο, όπου αν μη τι άλλο, δεν φημίζεται και για τις αληθείς ανθρώπινες σχέσεις, το αντίθετο μάλιστα, βασιλεύει η υποκρισία, η αρρωστημένη φιλαυτία, τα πισώπλατα μαχαιρώματα και κυρίως η αχαριστία.
Η τότε Πρόεδρος των Τμημάτων της Σχολής Καθηγήτρια Γεωργία Ξανθάκη-Καραμάνου εκτιμώντας τα επιστημονικά προσόντα, αλλά και τα ψυχικά χαρίσματα της κας Πέννα συνεργάζεται άψογα μαζί της και αγνοεί τις όποιες μικροπρεπείς φωνές εναντίον της επιμένοντας στην εκλογή της σε ανώτερη βαθμίδα.
Ας είναι όμως, όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν και σήμερα αυτό που μένει είναι το διδακτικό και το κάθε μορφής έργο της σε διαφόρους επιστημονικούς, ερευνητικούς τομείς, έργο που συγκροτεί την αξία του παραδείγματος αυτής
Έργο το οποίο διέκρινε η πίστη στην εργασία, η μετριοπάθεια, η ευθύτητα.
Η εργατικότητα της ήταν κατι το παροιμιώδες. Η ανάγκη εργασίας της ήταν έμφυτος και είχε προσδώσει στην ύπαρξη της την αρμονία εκείνη, την οποία προσλαμβάνει πάντοτε η ζωή του ανθρώπου όταν συγκροτείται και καταξιώνεται από την επιτυχημένη και παραγωγική εργασία.
Αδιάκοπα διάβαζε, έγραφε, διατύπωνε κρίσεις, έλυνε απορίες, έδιδε συμβουλές. Πολύ απλά ήταν αυτάρκης από το έργο που κάθε φορά έκαμε. Μια εγκάρδια γαλήνη διαχεόταν στο περιβάλλον της και η εσωτερική συμμετρία ενός κάθε φορά προορισμού ρύθμιζε τις ατέλειωτες ώρες της ημερήσιας και νυκτερινής εργασίας της στο Πανεπιστήμιο. Ο όρος εργάτης του πνεύματος βρήκε περιεχόμενο στο πρόσωπο της κας Πέννα.
Η μετριοπάθεια ήταν έντονο γνώρισμα του χαρακτήρα της. Δεν πίστευε σε ακρότητες και δυσπιστούσε προς τους ανθρώπους της αδιαλλαξίας. Όπως συμβαίνει πάντοτε με τους ανθρώπους που έχουν πνευματική αξία δεν γνώρισε ποτέ την αλαζονεία. Η μεγάλη αξία της και η αυτάρκεια των γνώσεων της δεν την απομάκρυνε από τους άλλους, αντιθέτως την πλησίαζε προς τους άλλους και η ανεξάντλητη καλωσύνη της, προσεφέρετο σε όλους όσους ζητούσαν τα φώτα της. Πολλοί νέοι, οι οποίοι σήμερα διαπρέπουν στα γράμματα, στις επιστήμες και σε άλλους τομείς της παγκόσμιας κοινωνίας, της χρωστούν την επιτυχή και φωτισμένη πορεία τους. Ετσι είχε εκπληρώσει με έμπρακτο τροπο την αποστολή της ως πνευματικού οδηγού.
Η ευθύτητα και η ειλικρίνειά της ήταν σε όλους γνωστές. Δεν κλονίστηκε σε αυτές τις αρετές ακόμη και στις δυσκολότερες στιγμές της ζωής της. Πολλοί λόγω της νανώδους ψυχικής συμπεριφοράς τους επίκραναν αυτήν με συκοφαντίες και λασπολογίες, δεν κατόρθωσαν όμως να την βλάψουν, διότι το έργο της ετύγχανε αναγνωρίσεως από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, και αγνοούσαν επίσης ότι τον χρυσό όσο πιο πολύ τον χτυπάς τόσο πιο πολύ λάμπει. Η Βάσω Πέννα ξεπερνούσε με την αξεπέραστη ευθύτητά της, πάντα με χαμόγελο, την απαράδεκτη πολλές φορές συμπεριφορά από ανθρώπους που ήταν επιστημονικά και πνευματικά υποδεέστεροί της και οι οποίοι την εζήλευαν παθολογικά και αδιαφορώντας για την γλοιώδη συμπεριφορά τους, συνέχιζε το πολύπλευρο έργο της, αποδεικνύοντας τον αληθινό ρόλο του πνευματικού ανθρώπου.
Στις 22-12-2005 εξελέγη Επίκουρος Καθηγήτρια. Ακολουθεί το τότε Δελτίο τύπου ανακοινωθέν από το Τμήμα: «Σε συνεδρίαση Εδικού Εκλεκτορικού Σώματος από διακεκριμένους εδικούς καθηγητές Πανεπιστημίων της Ελλάδας υπό την προεδρεία τού Προέδρου τῆς Διοικούσας Επιτροπής τού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Καθηγητοῦ κ. Κωνσταντίνου Δημόπουλου και με τήν παρουσία του μέλους της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Προέδρου της Προσωρινής Γενικής Συνελεύσεως του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας καί Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών κας Γεωργίας Ξανθάκη-Καραμάνου, εξελέγη η κα Βασιλική Πέννα στην βαθμίδα του Επικούρου Καθηγητή και στο γνωστικό αντικείμενο «Βυζαντινή Ιστορία, Βυζαντινή Νομισματική και Σιγιλλογραφία».
Η Βασιλική Πέννα σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, και με υποτροφία απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα (DPhil) στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ὑπηρέτησε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και διετέλεσε Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών. Έχει διδάξει στο Athens Centre ως Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας και Τέχνης, στην Σχολή Ξεναγών ως Καθηγήτρια Βυζαντινής Ἱστορίας, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο Penn State University των Η.Π.Α. και στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ως Επίκουρος Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας (Π.Δ. 407/1980). Διατέλεσε Διευθύνουσα Σύμβουλος στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής, έχει σημαντική ανασκαφική εμπειρία (Αρχαία Μεσσήνη, Θεσσαλονίκη, Κυκλάδες) και έχει δημοσιεύσει πλήθος εργασιών γύρω από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των Βυζαντινών, την Βυζαντινή Ιστορία και την Νομισματική. Θεωρείται από τους κορυφαίους εδικούς ἐπιστήμονες στον τομέα της Βυζαντινής Νομισματικής σε διεθνές επίπεδο και η πρώτη εδική επιστήμονας στην Ελλάδα».
Ενδεικτικώς αναφέρονται κάποιες δράσεις της Καθηγητρίας Βάσως Πέννα πέραν των καθημερινών μαθημάτων της κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Στις 18-2-2004 πραγματοποιεί στα Διδακτήρια της Σχολής την έναρξη του σεμιναρίου εαρινού εξαμήνου με θέμα: «Από τήν πόλη της ύστερης αρχαιότητας στη βυζαντινή πόλη: προσαρμογές και εξελίξεις» και ομιλία με θέμα: «Η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης: η αφετηρία μίας νέας εποχής». Το σεμινάριο απευθύνεται στούς φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών, στους αρχαιολόγους και στους εκπαιδευτικούς.
Στις 3-3-2004 πραγματοποιεί στα Διδακτήρια της Σχολής στην αίθουσα «Κωνσταντίνος Αρνόκουρος» σεμιναριακή ομιλία με θέμα: «Η πολεοδομική εξέλιξη των πόλεων κατά την βυζαντινή περίοδο (324-1453): η ιστορική και αρχαιολογική μαρτυρία».
Στις 10-3-2004 πραγματοποιεί στο πλαίσιο σεμιναρίου ομιλία με θέμα: «Η εξέλιξη στη ζωή των βυζαντινών πόλεων: η νομισματική μαρτυρία».
Στις 23-3-2004 στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 183 χρόνων της απελευθερώσεως της Καλαμάτας, από τον τουρκικό ζυγό πραγματοποιεί ομιλία στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας με θέμα: «Μαρτυρίες Φιλελλήνων και Περιηγητών για τον απελευθερωτικό αγώνα στην Μεσσηνία».
Στις 29-5-2004 στο πλαίσιο του Σεμιναρίου: «Από την πόλη της ύστερης αρχαιότητας στην βυζαντινή πόλη: προσαρμογές και εξελίξεις», πραγματοποιεί εκπαιδευτική εκδρομή για τους φοιτητές της στον Μυστρά των Παλαιολόγων.
Στις 26-10-2004 πραγματοποιεί την έναρξη του Σεμιναρίου: «Σταθμοί στην εξέλιξη των σχέσεων της βυζαντινής αυτοκρατορίας με την Δύση» και ομιλία με θέμα: «Σταθμοί στην ιστορική εξέλιξη των σχέσεων βυζαντινού καί δυτικού κόσμου».
Στις 14-12-2004 πραγματοποιεί στήν αίθουσα «Κωνσταντίνος Αρνόκουρος διάλεξη με θέμα: «Νομισματική κυκλοφορία στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 13ο καί 14ο αιώνα»,
Στις 18-2-2005 αρχίζει στα Διδακτήρια τῆς Σχολῆς και στην αίθουσα «Καπετάν Βασίλη» το Σεμινάριο Βυζαντινής Ιστορίας με θέμα: «Όψεις της καθημερινότητας του βυζαντινού ανθρώπου». Η πρώτη ομιλία είχε θέμα: «Το Ιερόν Παλάτιον: η κατοικία και το κέντρο εξουσίας του βυζαντινού αυτοκράτορα» με εισηγήτρια την ίδια την Βασιλική Πέννα.
Στις 23-2-2005 με πρωτοβουλία της, φοιτητές του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, όπου διδάσκει, επισκέπτονται το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών. Η επίσκεψη εντάσσεται στο πλαίσιο μαθημάτων των φοιτητών σε αρχαιολογικούς χώρους της Πελοποννήσου και ειδικότερα του νομού Μεσσηνίας.
Στις 25-2-2005 συνεχίζεται το σεμινάριο Βυζαντινής Ιστορίας με θέμα: «Το πορτραίτο του Βυζαντινού καλλιτέχνη» και εισηγήτρια την Βασιλική Πέννα.
Στις 4-3-2005 με την ομιλία της: «Χρήμα και αγορά στο Βυζάντιο» συνεχίζεται το σεμινάριο Βυζαντινής Ιστορίας με γενικό θέμα: «Όψεις της καθημερινότητας του βυζαντινού ανθρώπου».
Στις 5-3-2005 συμμετέχει με ομιλία της σε εκδήλωση πού πραγματοποιήθηκε στο Λύκειο Θουρίας, στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας. Θέμα της ομιλίας: «Η Γυναίκα στο Βυζάντιο».
Στις 1-4-2005 πραγματοποιεί ομιλία με θέμα : «Η θέση της γυναίκας στο Βυζάντιο» στήν αίθουσα « Καπετάν Βασίλη» των Διδακτηρίων τοῦ Τμήματος.
Στις 26-6-2005 με πρωτοβουλία και οργάνωσή της πραγματοποιείται για διδάσκοντες και φοιτητές του Δ΄ εξαμήνου εκπαιδευτική εκδρομή στην Κωνσταντινούπολη από τις 26 Ἰουνίου έως τις 4 Ἰουλίου. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής εκδρομής οι φοιτητές πραγματοποίησαν επισκέψεις και επιτόπια μαθήματα σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και στο Istanbul University.
Στις 29-6-2005 επισκέφτηκαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο οι φοιτητές του Δ΄ εξαμήνου στο πλαίσιο εκπαιδευτικής εκδρομής στην Κωνσταντινούπολη. Ο κ. Βαρθολομαίος δέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά την επίσκεψη αυτή των φοιτητών, συνομίλησαν μαζί του και τούς ευχήθηκε επιτυχία στήν επιστημονική τους σταδιοδρομία καί ἐπιτυχία τῶν σκοπῶν τοῦ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Στις 22/02/2006 συνοδεύει τους φοιτητές του Πανεπιστημίου της Pennsylvania των Η.Π.Α. Οἱ φοιτητές ξεναγήθηκαν στούς χώρους της Σχολής, επικοινώνησαν με διδάσκοντες και φοιτητές των Τμημάτων τῆης Σχολής και παρακολούθησαν μάθημα Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας. Την ίδια ημέρα για τους φοιτητές των δυο Πανεπιστημίων πραγματοποιεί μάθημα με θέμα: «Αυτοκρατορικές απεικονίσεις σε έργα τέχνης: συμβολισμός και ιστορική πραγματικότητα».
Στις 16-3-2006 οργανώνει πλαίσιο του μαθήματος της «Μεσαιωνική – Βυζαντινή Νομισματική και Σιγιλλογραφία», εκπαιδευτική επίσκεψη των φοιτητών στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.
Στις 10-5-2006 πραγματοποιεί ομιλία με θέμα: «Οι μαρτυρίες των περιηγητών γιά την περιοχή της Κυπαρισσίας μετά τήν Ἐπανάσταση», στήν Κυπαρισσία στο Ξενοδοχείο «Κανελλάκης».
Στις 27-7-2006 πραγματοποιεί επιτόπιο μάθημα γιά νέους Μεσσηνίους Ομογενείς του Θερινού Σχολείου στα Βυζαντινά μνημεία της Καλαμάτας. Οι μαθητές του Θερινού Σχολείου αρχικά ξεναγήθηκαν στο Κάστρο της Καλαμάτας. Στήν συνέχεια επισκέφτηκαν την Μονή Καλογραιών) και τον Ναό του Αγίου Χαραλάμπους (Νεκροταφείο), όπου διασώζονται οικοδομικές φάσεις τόσο της β΄ ενετοκρατίας (τέλη 17ου – αρχές 18ου αιώνα), όσο και της κομνήνειας περιόδου (12ος αιώνας).
Στις 28-11-2006 στο Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης της Βιέννης πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης «Νομίσματα και Ποίηση – Κ. Καβάφης». Σημαντική υπήρξε η συνεισφορά στην έκθεση της Βασιλικής Πέννα, η οποία και μίλησε σχετικώς.
Στις 14-12-2006 παρουσίασε στούς μαθητές του Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας το «πορτραίτο του βυζαντινού καλλιτέχνη» με την χρήση διαφανειών στον χώρο της Σχολικής Βιβλιοθήκης.
Στις 12-05-2007 πραγματοποιεί ομιλία με θέμα «Η ηθική του χρήματος», στην Ημερίδα με θέμα: «Σύγχρονα ηθικά προβλήματα» που πραγματοποιήθηκε από το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στις 17-5-2008 πραγματοποιεί ομιλία στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του κ. Γιώργου Καραμπελιά «Το 1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου ελληνισμού» πού οργάνωσαν οι Εναλλακτικές Εκδόσεις σε συνεργασία με την εφημερίδα Φωνή και την τηλεόραση Best στο Αμφιθέατρο της Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως Μεσσηνίας.
Στις 30 -5-2008 πραγματοποιεί ομιλία με θέμα: «Προβολή καί Ανάδειξη Μνημειακών Συνόλων: Μία ολοκληρωμένη Προσέγγιση γιά Βυζαντινά μνημεία», στο 1ο Διεθνές Συμπόσιο που οργάνωσε η Σχολή με θέμα: «Νέες Τεχνολογίες στο Αρχαιολογικό Περιβάλλον: Ανασκαφή, Έρευνα, Διαχείριση».
Στις 22-6-2009 πραγματοποιεί διάλεξη με θέμα: «Χρήμα και το αγαθό της ζωής», στο Αμφιθέατρο της Σχολής.
Στις 9-7-2009 πραγματοποιεί επιτόπιο μάθημα στα Βυζαντινά Μνημεία της Καλαμάτας στους μαθητές του θερινού σχολείου του Παν. Πελοποννήσου.
Τα ανωτέρω είναι λίγα από τα πολλά άλλα, τα οποία εποίησε η μακαριστή Καθηγήτρια και δεν περιγράφονται στις στήλες ενός άρθρου, αλλά σε εξειδικευμένα συνέδρια και σε αφιερωματικούς τόμους προς τιμή της.
Η Καθηγήτρια Βασιλική Πέννα μέχρι της κοιμήσεώς της συνέχισε να προσφέρει τα πάντα στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, που τόσο αγάπησε.
Κείμενο: Ιωάννης Π. Μπουγάς
Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του γράφοντος
