Η τοποθέτησή του Βασίλη Κοσμόπουλου κατά την παρέμβαση του στην συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Παρενέβη εκπροσωπώντας τις Δημοτικές Παρατάξεις : “ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΜΠΡΟΣΤΑ”, “ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΔΗΜΟΣ” , “ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΞΕΚΙΝΑΜΕ”, “ΑΝΟΙΚΤΟΣ ΔΗΜΟΣ ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ”, “ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΤΟΠΟΣ ΖΩΗΣ” & “ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ”
ΠΡΟΣ: Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο
ΘΕΜΑ: «Ανάδειξη των αρχαιοτήτων της πλατείας του Ι.Ν.Υπαπαντής του Σωτήρος στην Καλαμάτας στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «Ανάπλαση Ιστορικού Κέντρου Καλαμάτας – Γ’ φάση(Πλ. Υπαπαντής)» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Πελοπόννησος 2014-2020», Π.Ε. Μεσσηνίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Πόλη πάνω στην πόλη ο λόφος και οι πλαγιές του γύρω από το κάστρο της Καλαμάτας , καθώς τα όριά της περιορίζονταν στο χώρο που άφηναν οι χείμαρροι γύρω από αυτήν, φέρουν τα σημάδια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Και η επιδίωξη των ανθρώπων της πόλης όπως εκφράστηκε το προηγούμενο διάστημα, είναι να αναδειχθούν και να αποτελέσουν αδιάψευστο στοιχείο της ιστορικής της συνέχειας.
Το θέμα των ανασκαφών για τον εντοπισμό των υπολειμμάτων της αρχαίας πόλης, έχει ηλικία 146 ετών. Ήταν τότε που ο σπουδαίος σχολάρχης Αθανάσιος Πετρίδης στη μνημειώδη διάλεξη που έδωσε στην Καλαμάτα («Αρχαιολογική έρευνα περί Φαρών και Καλαμών») ανέφερε ότι «εν ταις σημεριναίς Καλάμαις διεσώθησαν τινά λείψανα αρχαίων μνημείων Ελληνικών, οίον, τα εις την παρά την λεγομένην «Φραγκόλιμναν» κτήμα του κ. Εφεσίου ανακαλυφθέντα πανάρχαια ερείπια […] Και περί των ερειπίων τούτων δεν δυνάμεθα να αποφανθώμεν οριστικώς σήμερον, διότι πρέπει να γένωσι ανασκαφαί, αίτινες μέλλουσι να υποδείξωσιν έως που εξετείνοντο τα ερείπια και οποίαν οικοδομήν απετέλουν κλ.» Σε εκείνη τη διάλεξη που κυκλοφόρησε σε βιβλίο ο Πετρίδης αναφερόταν σε μια σειρά ακόμη στοιχεία, τα οποία συμπληρώθηκαν το 1901 με τα ευρήματα του τότε εφόρου αρχαιοτήτων και αργότερα καθηγητή πανεπιστημίου Ανδρέα Σκιά και καταγράφηκαν στο σημαντικό έργο του Δημήτρη Δουκάκη «Μεσσηνιακά και ιδία περί Φαρών και Καλαμάτας».
Στο πέρασμα του χρόνου πολλά από τα στοιχεία αυτά καταστράφηκαν ή εξαφανίστηκαν καθώς η πόλη χτιζόταν και πάλι στο ίδιο σημείο, ενώ σε διάφορες εργασίες εντοπίστηκαν και περισυνελέγησαν ευρήματα χρονολογούμενα σε διάφορες εποχές.
Η τυχαία ανακάλυψη του μεγάλου δημοσίου οικοδομήματος το 1960 στην περιοχή που ανασκάφηκε από τον τότε έφορο αρχαιοτήτων Νίκο Γιαλούρη δημιούργησε μεγάλες ελπίδες. Ο τότε διευθυντής αρχαιοτήτων του υπουργείου Παιδείας Παπαδημητρίου έκρινε ότι «πρέπει να περιφραχθεί δια κιγκλιδώματος και να διατηρηθεί ως αρχαιολογικός χώρος το καλύτερον σωζόμενο τμήμα των τειχών».
Οι ελπίδες αυτές διαψεύστηκαν καθώς οι αρχαιότητες βεβηλώθηκαν και μπαζώθηκαν χωρίς προφανώς επιστημονικό τρόπο, από τον εργολάβο που διαμόρφωσε την πλατεία Υπαπαντής, όπως βεβαίωσε ο ίδιος ο Νίκος Γιαλούρης απαντώντας σε καταγγελίες.
Η εκ νέου ανάπλαση της πλατείας Υπαπαντής έθεσε επιτακτικά το ζήτημα της ανάδειξης των αρχαιοτήτων που εντοπίσθηκαν στο νοτιοανατολικό τμήμα της πλατείας το 1960 και θέλουμε να ελπίζουμε ότι αυτό θα επιτευχθεί με τη δική σας θετική απόφαση, προσδοκώντας βέβαια ότι τα ευρήματα έχουν διασωθεί παρά τη βάρβαρη μεταχείρισή τους πριν από 60 χρόνια.
Αυτό αποτελεί επιδίωξη ολόκληρης της πόλης όπως εκφράστηκε με διάφορους τρόπους τον τελευταίο καιρό και κορυφώθηκε με την 198/2020 ΟΜΟΦΩΝΗ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 14/9/2020. Είναι σπουδαία υπόθεση γιατί με την ανασκαφή και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων που εντοπίσθηκαν το 1960, θα δοθεί η δυνατότητα να αποκατασταθεί η ιστορική συνέχεια της πόλης με εμφανή μνημεία σε μια πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους: Οι Φαρές, το κάστρο της Καλαμάτας (όπου προσδοκούμε ότι οι έρευνες θα πάνε σε μεγαλύτερη έκταση και βάθος το επόμενο χρονικό διάστημα), τα βυζαντινά μνημεία, το αρχοντικό Κορφιωτάκη και το νεότερο σύμβολο της πόλης η εκκλησία της Υπαπαντής, συμβολίζουν με εμφατικό τρόπο την εισαγωγική φράση «πόλη πάνω στην πόλη».
Πρέπει να σημειώσω ότι στην αναφερθείσα απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τονίζεται ότι: «ο Δήμος Καλαμάτας δεσμεύεται να χρηματοδοτήσει στο μέτρο των δυνάμεων του τις ανασκαφές και να κινητοποιηθεί για την εξασφάλιση των επιπλέον απαιτουμένων πιστώσεων για την γρήγορη και ολοκληρωμένη υλοποίησή τους.»
Εξ’ άλλου η επιτευχθείσα έκπτωση 55,23% στο έργο της Ανάπλασης της Πλατείας της Υπαπαντής προϋπολογισμού 1.680.200,00 ευρώ επιτρέπει την ένταξη των εργασιών που απαιτούνται για την ανάδειξη των αρχαίων ως Υποέργο στο ίδιο πρόγραμμα της Περιφέρειας χρηματοδοτούμενο από τα εναπομείναντα μετά την έκπτωση χρήματα.
