Λήγει σήμερα, 15 Ιουνίου, η προθεσμία που είχαν οι ιδιοκτήτες οικοπέδων για να προχωρήσουν στον καθαρισμό των ακινήτων τους, όπως προβλέπει η Πυροσβεστική Διάταξη 20/2022 και οι σχετικές αποφάσεις των δήμων στο πλαίσιο της αντιπυρικής περιόδου. Από αύριο, οι δήμοι περνούν σε φάση ελέγχων, βεβαιώσεων παραβάσεων και επιβολής προστίμων.
Τι προβλέπει το πλαίσιο
Οι ιδιοκτήτες, νομείς ή επικαρπωτές οικοπέδων, αγροτεμαχίων και λοιπών ακάλυπτων χώρων υποχρεούνται να καθαρίζουν τα ακίνητά τους από ξερά χόρτα, σκουπίδια και εύφλεκτα υλικά μέχρι τη σημερινή ημερομηνία. Η υποχρέωση παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου (1η Μαΐου – 31 Οκτωβρίου), όμως η προθεσμία καθαρισμού ορίζεται ώστε να μπορεί να ασκηθεί έλεγχος.
Τι κάνουν οι δήμοι από αύριο
Από την επόμενη ημέρα της λήξης της προθεσμίας, οι αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων:
• Ελέγχουν με αυτοψίες τα οικόπεδα που δεν έχουν καθαριστεί, είτε μετά από καταγγελίες πολιτών είτε βάσει προτεραιοποίησης περιοχών υψηλού κινδύνου.
• Συντάσσουν έκθεση παράβασης και ενημερώνουν τον ιδιοκτήτη με ειδοποίηση.
• Καθαρίζουν αυτεπαγγέλτως τα οικόπεδα αν δεν συμμορφωθεί ο ιδιοκτήτης εντός μικρού χρονικού διαστήματος (συνήθως 5 ημερών).
Επιβάλλουν διοικητικό πρόστιμο 0,50 ευρώ/τ.μ., σύμφωνα με το άρθρο 94 του Ν. 3852/2010, όπως τροποποιήθηκε με το νόμο 4662/2020 και το Άρθρο 31 Νόμος 5075/2023 και όπως τροποποιήθηκε με την Παρ.2 Άρθρο 136 Νόμος 5106/2024
• Αποστέλλουν τις παραβάσεις στον Εισαγγελέα, καθώς η μη συμμόρφωση αποτελεί πλημμέλημα.
Ψηφιακά εργαλεία και αποτύπωση επικινδυνότητας
Πολλοί δήμοι, ιδιαίτερα σε αστικές και περιαστικές περιοχές, αξιοποιούν GIS πλατφόρμες για την αποτύπωση οικοπέδων υψηλής επικινδυνότητας ή/και δίκτυα παρακολούθησης μέσω drones. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια διασταύρωσης στοιχείων (π.χ. από Ε9 ή κτηματολόγιο) για τον εντοπισμό των ιδιοκτητών.
Ο ρόλος των πολιτών και η κοινωνική ευθύνη
Οι δήμοι καλούν και τους ίδιους τους πολίτες να συνδράμουν, καταγγέλλοντας ακαθάριστα οικόπεδα, ιδιαίτερα όταν γειτνιάζουν με σπίτια, δασικές εκτάσεις ή χώρους συνάθροισης κοινού. Ο κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς από ξερόχορτα είναι μεγάλος, και οι αρχές τονίζουν ότι η πρόληψη είναι συλλογική ευθύνη.
Η Υπουργική Απόφαση ΥΠ 1402/2025 (ΦΕΚ Β’ 2689/30 05 2025) καθορίζει αναλυτικά τη διαδικασία βεβαίωσης, είσπραξης προστίμου, ένστασης και άλλες λεπτομέρειες , δηλαδή τη Δήλωση και Καθαρισμό Οικοπέδων στο Μητρώο Τήρησης Μέτρων Προληπτικής Πυροπροστασίας Ιδιοκτησιών
Τι προβλέπει (κύρια σημεία παρ. 1–6):
- Δημοτική δειγματοληψία
o Οι δήμοι πραγματοποιούν ετησίως δειγματοληπτικούς ελέγχους σε τουλάχιστον 5 % των συνολικών δηλώσεων εγγεγραμμένων εντός των διοικητικών τους ορίων
o Οι έλεγχοι κατηγοριοποιούνται βάσει κριτηρίων κινδύνου (π.χ. γειτνίαση με σχολεία, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, πυκνή βλάστηση κ.ά.) - Ρόλος της Πυροσβεστικής
o Το Π.Σ. διενεργεί ελέγχους σε ιδιοκτησίες με καταγγελίες πολιτών μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας.
o Οι καταγγελίες αξιολογούνται ως «τυπικές», «σοβαρές» ή «επείγουσες» και, αν επιβεβαιωθούν, ενεργοποιούν αυτοψία και επιβολή προστίμων - Αυτεπάγγελτος καθαρισμός & χρέωση
o Αν διαπιστωθεί παράβαση (μη καθαρισμός ή ψευδής δήλωση), ο δήμος προχωρά σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό, βαρύνει τον ιδιοκτήτη με τη δαπάνη, επιβάλλει πρόστιμο και ενημερώνει τις εισαγγελικές αρχές αν υπάρχει ψευδής δήλωση - Πρόστιμο 1.000 €
o Επιβάλλεται 1000 € διοικητικό πρόστιμο μία φορά ανά ακίνητο για μη υποβολή δήλωσης, ψευδή δήλωση ή αθέτηση υποχρέωσης - Ένσταση
o Η ΥΑ ορίζει ένστολα ένστασης για την πράξη επιβολής προστίμου, η οποία πρέπει να ασκηθεί εντός προβλεπόμενης προθεσμίας, με τη χρήση προκαθορισμένων εντύπων (Παράρτημα Α & Β) . - Ηλεκτρονική καταγραφή
o Δήμοι και Π.Σ. καταγράφουν τα αποτελέσματα των ελέγχων ηλεκτρονικά στο Εθνικό Μητρώο του άρθρου 53Α
Με Κοινή Υπουργική Απόφαση 1402/2025 (ΦΕΚ Β’ 2689/30 05 2025), μεταβιβάζει μέρος των αρμοδιοτήτων στον Πυροσβεστικό Σώμα, ειδικά για καταγγελίες πολιτών σχετικά με ακαθάριστα οικόπεδα:
Κοινή Υπουργική Απόφαση 1402/2025 (ΦΕΚ Β’ 2689/30 05 2025),
- Δημοτική Δειγματοληψία
Οι δήμοι διενεργούν ελέγχους σε τουλάχιστον 5% των δηλωμένων ιδιοκτησιών, βάσει επικινδυνότητας (π.χ. γειτνίαση με δάση, σχολεία κ.ά.). - Ρόλος Πυροσβεστικής
Η Πυροσβεστική αναλαμβάνει να ελέγχει τις καταγγελίες πολιτών μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας. Χρησιμοποιεί τα ίδια κριτήρια επικινδυνότητας με τους δήμους . - Αυτεπάγγελτος καθαρισμός & πρόστιμα
Σε παράβαση (μη καθαρισμός ή ψευδής δήλωση), ο δήμος καθαρίζει αυτεπάγγελτα με δαπάνη του ιδιοκτήτη και επιβάλλει πρόστιμα. Σε περίπτωση ψευδούς δήλωσης, ενημερώνονται οι εισαγγελικές αρχές. - Πρόστιμο 1 000 €
Επιβάλλεται για μη υποβολή δήλωσης ή ψευδή δήλωση, ανεξαρτήτως καθαρισμού του ακινήτου. - Μεταφορά αρμοδιότητας
Από τις 15 Ιουνίου, η Πυροσβεστική αποκτά αυξημένες αρμοδιότητες στον έλεγχο και την επιβολή προστίμων (μετά από καταγγελίες), με βάση την ΚΥΑ.
• Η ΚΥΑ 1402/2025 ενισχύει τη συνεργασία δήμων και Πυροσβεστικής, επιτρέποντας στην Πυροσβεστική να επεξεργάζεται καταγγελίες πολιτών, να διενεργεί ελέγχους και να επιβάλλει πρόστιμα για παραβάσεις.
• Οι δήμοι συνεχίζουν να διενεργούν δειγματοληπτικούς ελέγχους και να εφαρμόζουν αυτεπάγγελτους καθαρισμούς.
• Από 15 Ιουνίου 2025, λαμβάνει ισχύ η Πυροσβεστική αρμοδιότητα επιβολής προστίμου 1000 € για παραλείψεις ή ψευδείς δηλώσεις.
ΦΕΚ Β’ 2689/30 05 2025 (ΚΥΑ ΥΠ 1402/2025)
Τίτλος:
«Καθορισμός της διαδικασίας βεβαίωσης και είσπραξης του προστίμου, της διαδικασίας ένστασης και κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας για την εφαρμογή της παρ. 5 του άρθρου 53Α του ν. 4662/2020»
Σημαντικά στοιχεία:
• Ορίζονται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για τον:
o Έλεγχο καταγγελιών πολιτών από την Πυροσβεστική,
o Δειγματοληπτικούς ελέγχους από τους Δήμους (τουλάχιστον 5 %),
o Κοινοποίηση παραβάσεων και διοικητικού προστίμου 1000 €,
o Αυτεπάγγελτο καθαρισμό από δήμους με δαπάνη των ιδιοκτητών,
o Διαδικασία ένστασης (προσδιορισμένα έντυπα & προθεσμίες),
o Ηλεκτρονική καταγραφή των ενεργειών μέσω του Εθνικού Μητρώου του άρθρου 53Α
Με τη λήξη της προθεσμίας, η αντιπυρική περίοδος εισέρχεται πλέον στην κρίσιμη φάση εφαρμογής των μέτρων πρόληψης. Οι δήμοι καλούνται να είναι συνεπείς και άμεσοι στην επιβολή της νομιμότητας, όχι μόνο για να αποφευχθούν πυρκαγιές, αλλά και για να μην επωμιστούν οι ίδιοι το κόστος καθαρισμού χιλιάδων ιδιωτικών οικοπέδων.
Οι δήμοι έχουν τη νομική υποχρέωση και το δικαίωμα να προχωρούν σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό οικοπέδων, εφόσον ο ιδιοκτήτης δεν έχει συμμορφωθεί μετά την πάροδο της προθεσμίας (συνήθως έως 15 Ιουνίου) και αφού έχει προηγηθεί ειδοποίηση ή διαπίστωση παράβασης.
Πώς γίνεται ο καθαρισμός από τον Δήμο
- Έλεγχος και διαπίστωση παράβασης
o Μετά από καταγγελία ή δειγματοληπτικό έλεγχο, διαπιστώνεται ότι το οικόπεδο παραμένει ακαθάριστο.
o Ο ιδιοκτήτης ειδοποιείται εγγράφως με προθεσμία συμμόρφωσης (συνήθως 5–10 ημέρες). - Αυτεπάγγελτος καθαρισμός
o Αν η παράβαση παραμείνει, ο δήμος προχωρά σε καθαρισμό με δικά του συνεργεία ή μέσω εργολάβου.
o Η δαπάνη καταλογίζεται στον ιδιοκτήτη, μαζί με διοικητικό πρόστιμο (π.χ. 0,50 €/τ.μ. για κίνδυνο πυρκαγιάς, και 1.000 € για μη δήλωση/ψευδή δήλωση). - Νομική τεκμηρίωση
o Η δυνατότητα αυτή προβλέπεται στον ν. 3852/2010 (άρθρο 94) και στον ν. 4662/2020 (άρθρο 53Α), όπως εξειδικεύτηκε στην ΚΥΑ 1402/2025. - Καταχώριση και αναγγελία
o Η ενέργεια καταχωρείται στο Εθνικό Μητρώο.
o Μπορεί να αποσταλεί και στον Εισαγγελέα, ειδικά εάν ο ιδιοκτήτης έκανε ψευδή δήλωση ότι καθάρισε.
Οι περισσότεροι δήμοι καθυστερούν πρακτικά την εφαρμογή, κυρίως λόγω:
• Έλλειψης προσωπικού ή εργολάβων,
• Γραφειοκρατικών διαδικασιών καταλογισμού,
• Πολιτικών επιφυλάξεων σε ιδιώτες με οικονομικές δυσκολίες.
Ωστόσο, με την ΚΥΑ 1402/2025, η διαδικασία είναι πλέον τυποποιημένη και υποχρεωτική – και αν δεν ενεργήσει ο δήμος, μπορεί να θεωρηθεί παραλείπον υπηρεσία.
Άρθρο 53Α
Μητρώο Τήρησης Μέτρων Προληπτικής Πυροπροστασίας Ιδιοκτησιών και καθαρισμοί οικοπεδικών και ακάλυπτων χώρων
Όπως προστέθηκε με το Άρθρο 31 Νόμος 5075/2023 με ισχύ την 13/12/2023
- Στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συστήνεται και λειτουργεί Εθνικό Μητρώο Τήρησης Μέτρων Προληπτικής Πυροπροστασίας Ιδιοκτησιών με αντικείμενο την καταγραφή των υποχρεώσεων των πολιτών κατά την αντιπυρική περίοδο.
- Για την ορθή τήρηση του Μητρώου της παρ. 1: α) καθιερώνεται η διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων, και β) ανατίθεται στο πυροσβεστικό σώμα και στους οικείους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), από κοινού ή μεμονωμένα, να διενεργούν ελέγχους και με χρήση σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων καταγραφής ή απεικόνισης της τήρησης των μέτρων προληπτικής πυροπροστασίας, ανά ιδιοκτησία.
- Οι ιδιοκτήτες, επικαρπωτές, μισθωτές ή υπομισθωτές οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων, που βρίσκονται:
α) σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων,
β) σε περιοχές εντός ορίων οικισμών, χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο,
γ) σε εκτάσεις εντός ακτίνας εκατό (100) μέτρων από τα όρια των περ. α) και β), κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας, και
δ) εκτός σχεδίου γηπέδων με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον δασικό χάρτη της περιοχής και κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας, προβαίνουν σε καθαρισμό των ανωτέρω χώρων από την 1η μέχρι την 30ή Απριλίου κάθε έτους, και στη συντήρηση αυτού, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ήτοι από την 1η Μαΐου έως την 31η Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της. - Οι υπόχρεοι της παρ. 3, μέχρι την 30ή Απριλίου κάθε έτους, προβαίνουν στην υποβολή υπεύθυνης δήλωσης ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων πυροπροστασίας των ιδιοκτησιών τους στο Εθνικό Μητρώο της παρ. 1. Για την αποτελεσματική διενέργεια των ελέγχων, ως προς την τήρηση των υποχρεώσεων του πρώτου εδαφίου, δημιουργείται ηλεκτρονική φόρμα καταγγελιών. Για το πρώτο έτος σύστασης του μητρώου ως καταληκτική ημερομηνία υποβολής υπεύθυνης δήλωσης των υπόχρεων της παρ. 3 ορίζεται η 31η Μαΐου 2024. Η προθεσμία του προηγούμενου εδαφίου δύναται να παρατείνεται με απόφαση του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Όπως τροποποιήθηκε με την Παρ.2 Άρθρο 136 Νόμος 5106/2024 με ισχύ την 1/5/2024 - Στους υπόχρεους που δεν υποβάλλουν τη δήλωση της παρ. 4, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους χιλίων (1.000) ευρώ.
- Τα στοιχεία του Μητρώου διαβιβάζονται εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε (5) ημερών, από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής δήλωσης, για τη διενέργεια υποχρεωτικών καθαρισμών σε όλες τις ιδιοκτησίες για τις οποίες δεν προκύπτει ρητά η εκπλήρωση της υποχρέωσης της παρ. 1. Σε κάθε περίπτωση καθαρισμού από τον Δήμο λόγω μη συμμόρφωσης στην υποχρέωση καθαρισμού εκ μέρους του ιδιοκτήτη, καταλογίζεται εξ ολοκλήρου στους υπόχρεους, από τον οικείο δήμο, η δαπάνη καθαρισμού του χώρου και απομάκρυνσης των υλικών. Η δαπάνη αποτελεί έσοδο του οικείου δήμου και εισπράττεται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Σε κάθε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης της προθεσμίας δήλωσης καθαρισμού, τεκμαίρεται ως παρασχεθείσα η συναίνεση του υποχρέου στη διενέργεια καθαρισμού του οικοπέδου του από τον οικείο δήμο. Καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της υποχρέωσης της παρ. 1, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης διενεργούν δειγματοληπτικούς ελέγχους και στους υπόχρεους που υπέβαλαν θετική δήλωση.
- Η υποβολή ψευδούς δήλωσης στο Εθνικό Μητρώο της παρ. 1, ως προς την τήρηση της σχετικής υποχρέωσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή εκατόν ογδόντα (180) έως τριακόσιες εξήντα (360) ημερήσιες μονάδες. Το ύψος της κάθε ημερήσιας μονάδας δεν μπορεί να είναι κατώτερο από εβδομήντα (70) ευρώ, ούτε ανώτερο από εκατό πενήντα (150) ευρώ.
- Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας διασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων, της ιδιοκτησίας τους και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 (L 119, Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, ΓΚΠΔ) και τον ν. 4624/2019 (Α’ 137).
- Το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ) ορίζεται για λογαριασμό του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ως εκτελών την επεξεργασία των δεδομένων που καταχωρίζονται στο ανωτέρω Μητρώο. Προς τον σκοπό αυτόν, κατ’ εφαρμογή της περ. ε) της παρ. 1 του άρθρου 6, της περ. θ) της παρ. 2 του άρθρου 9 και του άρθρου 28 του ΓΚΠΔ, αναλαμβάνει τον τεχνικό σχεδιασμό, την υλοποίηση, την οργάνωση της μετάπτωσης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και άλλων δεδομένων από κάθε πηγή, την τήρηση υπό συνθήκες που διασφαλίζουν την ακεραιότητα, την εμπιστευτικότητα και τη διαθεσιμότητα των δεδομένων και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Μεταξύ του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και του ΕΔΥΤΕ υπογράφεται Συμφωνητικό Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, στο οποίο αναλύονται ειδικότερα οι ρόλοι, ευθύνες και υποχρεώσεις των συμβαλλομένων.
- α) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης δύνανται να ρυθμίζονται ειδικότερα τεχνικά ή λεπτομερειακά θέματα σχετικά ιδίως με: αα) τη λειτουργία του Μητρώου του παρόντος, βάσει των ειδικότερων σκοπών του, αβ) τη συλλογή, τήρηση και κάθε περαιτέρω επεξεργασία στοιχείων και δεδομένων που καταχωρίζονται σε αυτό και την ασφάλεια της επεξεργασίας τους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνικών ανωνυμοποίησης, ψευδωνυμοποίησης και κρυπτογράφησης, αγ) την άσκηση των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων και τον τρόπο επεξεργασίας αυτών από τους αποδέκτες, αδ) τους ακριβείς όρους της διάθεσης συγκεντρωτικών στοιχείων στατιστικής φύσης, και αε) τις απαιτούμενες διαλειτουργικότητες, τη διαδικασία της αυθεντικοποίησης και τα πρόσθετα στοιχεία που αναγράφονται στη βεβαίωση.
β) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών καθορίζονται ο τρόπος επιβολής, η διαδικασία είσπραξης και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή της παρ. 5.
Όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 87 Νόμος 5195/2025 με ισχύ την 9/5/2025
γ) Με απόφαση του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας δύνανται να παρατείνονται οι προθεσμίες της περ. δ) της παρ. 3 και του πρώτου εδαφίου της παρ. 4 του παρόντος, καθώς και οι προθεσμίες της περ. 26 της υποπαρ. β’ της παρ. Ι του άρθρου 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α’114).
