Μειωμένη ποσότητα και ποιότητα του ελαιολάδου τα επόμενα χρόνια αν δεν ληφθούν μέτρα-Τι δείχνει η μελέτη του ΑΠΘ
SOS εκπέμπει ο μεσσηνιακός ελαιώνας από την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με μελέτη του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τα επόμενα χρόνια οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι δραματικές στην ελαιοκαλλιέργεια, καθώς σύμφωνα με τα σενάρια-προβλέψεις για αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την μείωση ποσοτήτων νερού στον υδροφόρο ορίζοντα, και την έλλειψη αρδευτικών έργων, η ελαιοκαλλιέργεια θα αντιμετωπίσει φθίνουσα πορεία, με δραματικές επιπτώσεις τόσο στις ποσότητες ελαιολάδου όσο και στην ποιότητα λόγω του θερμικού stress που αντιμετωπίζουν τα ελαιόδεντρα. Ήδη τα πρώτα σημάδια φαίνονται χρόνο με τον χρόνο, ωστόσο εκτιμάται ότι σε μια δεκαετία από σήμερα, αν δεν ληφθούν μέτρα, όπως ενίσχυση αρδευτικών έργων, μέτρα φυτοπροστασίας, αλλά και επιλογή ποικιλιών ανθεκτικότερων, η Μεσσηνία αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα στην ελαιοκαλλιέργειά της. Είναι ζωτικής σημασίας, επομένως, η ανάγκη να προχωρήσουν χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις τα αρδευτικά έργα (Μιναγιώτικο φράγμα, δίκτυα Φιλιατρινού Φράγματος) που θα καλύψουν την περιοχή της δυτικής Μεσσηνίας αλλά και μικρότερα αρδευτικά και μικρά φράγματα που θα καλύψουν τον υπόλοιπο νομό, ώστε να υπάρχουν αρκετά αποθέματα νερού που να διοχετεύονται προς άρδευση. Η ορθολογική διαχείριση του νερού θα είναι το στοίχημα για την περιοχή μας τα επόμενα χρόνια.
ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΠΕΤΑΝ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΜΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος “Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου” και σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Μεσσηνίας και τον Αγροτικό Ελαιουργικό Συνεταιρισμό "Ένωση Μεσσηνίας", είχε ως στόχο την κατανόηση και ανάδειξη των κρίσιμων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ελαιοκαλλιέργειες της Μεσσηνίας — μιας από τις σημαντικότερες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας.
Η έρευνα εστίασε στην ανάλυση δεδομένων που προέρχονται από το περιοχικό κλιματικό μοντέλο SMHI-RCA4, χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικά σενάρια εκπομπών: το πιο αισιόδοξο σενάριο (RCP4.5) και ένα ακραίο σενάριο (RCP8.5). Η μελέτη κατέγραψε έναν γενικότερο προβληματισμό σχετικά με την μέση θερμοκρασία στην περιοχή, η οποία αναμένεται να αυξηθεί κατά 1.5-2°C κάτω από το σενάριο RCP4.5 και τουλάχιστον 3°C κάτω από το σενάριο RCP8.5. Τέτοιες αυξήσεις θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον κύκλο ανάπτυξης των ελαιοδέντρων, κυρίως ως προς την έκπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών και την ανθοφορία.
Σχετικά με τις βροχοπτώσεις, τα σενάρια δείχνουν μείωση της βροχόπτωσης, που θα οδηγήσει σε μείωση των αποθεμάτων νερού και κατ’ επέκταση της αρδευτικής ικανότητας της περιοχής. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς η άρδευση αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της ελαιοκαλλιέργειας στη Μεσσηνία.
Τα αυξημένα φαινόμενα θερμικού stress αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα του καρπού, μειώνοντας την ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου. Επιπλέον, η μείωση των ημερών με χαμηλές θερμοκρασίες θα δυσκολεύει την συσσώρευση των απαραίτητων μονάδων ψύχους για τη διακοπή του λήθαργου και την ανθοφορία της ελιάς, επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγικότητα.
Η ανάλυση ανέδειξε επίσης ότι η αυξανόμενη θερμοκρασία και οι μεταβολές στις βροχοπτώσεις θα επιταχύνουν την ανάπτυξη των εχθρών της ελιάς, ενισχύοντας την ανάγκη για έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση των ασθενειών και των επιβλαβών οργανισμών. Συμπερασματικά, η μελέτη καταλήγει στην αναγκαιότητα εφαρμογής βιώσιμων μεθόδων προσαρμογής, όπως η επιλογή ποικιλιών φυτών με πρώιμες ημερομηνίες ανθοφορίας και η ρυθμιζόμενη ελλειμματική άρδευση. Αυτές οι στρατηγικές θα βοηθήσουν τους ελαιοκαλλιεργητές να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στις αλλαγές που φέρνει η κλιματική αλλαγή, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της ελαιοκαλλιέργειας στην περιοχή.
Το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Καρμέν Κωνσταντακόπουλου υποστηρίζει πρωτοβουλίες που ενισχύουν την παραγωγή και την ανάδειξη της Μεσσηνίας, με σεβασμό στη φύση και το φυσικό περιβάλλον.
Διαβάστε εδώ αναλυτικά τη μελέτη του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ: ΜΕΛΕΤΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΠΘ 2025
πληροφορίες:
Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ελαιοκαλλιέργειες της Μεσσηνίας