Η πρώτη έκθεση στην Βόρεια Αμερική αφιερωμένη στο Μυκηναϊκό Πολιτισμό με 234 εκθέματα τέχνης από την Μεσσηνία
Η νέα έκθεση του φημισμένου Getty Villa Museum στο Λος Άντζελες, The Kingdom of Pylos: Warrior- Princes of Ancient Greece άνοιξε με μια λαμπρή πρεμιέρα μιας και συνδυαζόταν με την επαναλειτουργία του μουσείου που είχε κλείσει μετά τις καταστροφικές φωτιές στο Pacific Palisades. Είναι η πρώτη φορά που η έκθεση παρουσιάζεται εκτός Ελλάδας και πραγματοποιήθηκε με την συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού, την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Μεσσηνίας και του Πανεπιστήμιου του Σινσινάτι. Είναι επίσης η πρώτη έκθεση στην Βόρεια Αμερική αφιερωμένη στο Μυκηναϊκό Πολιτισμό με 234 εκθέματα τέχνης από την Μεσσηνία που στην Υστεροελλαδική Περίοδο(1700-1070 πχ) ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Μυκηναϊκής κοινότητας. Η πραγματοποίηση της έκθεσης οφείλεται στον ενθουσιασμό και διορατικότητα της διευθύντριας των εκθέσεων του Γκετυ Dr. Claire Lyons (Λιονς). Ο Όμηρος στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια αναφέρεται στο Παλάτι του Βασιλιά Νέστορα, έναν από τους ηγέτες του Τρωικού Πολέμου που φημιζόταν για την στωική και σοφή βούλησή του. Πολλοί είχαν προσπαθήσει να το ανακαλύψουν χωρίς αποτέλεσμα μέχρι το 1939 όταν ο Αμερικανός αρχαιολόγος Carl Blegen και ο Έλληνας Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης ανακάλυψαν το παλάτι αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την σημερνή Πύλο, που θεωρείται και το πιο διατηρητέο παλάτι της επικράτειας.
Η έκθεση παρουσιάζεται σε 4 τμήματα που εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη με την εκλεπτυσμένη πολιτιστική κουλτούρα, τον προχωρημένο μηχανικό σχεδιασμό και τα έργα τέχνης που έκαναν τον Μυκηναϊκό πολιτισμό την κυριαρχική πολιτική και πολιτιστική δύναμη στο Ανατολικό Αιγαίο. Να επισημάνουμε οτι ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός είναι βαθιά επηρεασμένος απο τον Μινωικό Πολιτισμό και παραλληλισμοί μπορούν να βρεθούν σε όλες τις πτυχές του. Το πρώτο τμήμα είναι αφιερωμένο στο Παλάτι του Νέστορα, ένα τεράστιο κτίσμα αποτελούμενο από 4 κτήρια που είχε 105 δωμάτια!
Κοντά στην είσοδο βρέθηκαν πήλινες πλάκες γραμμένες στην Γραμμική Β που ήταν η εξέλιξη της Μινωικής Γραμμικής Α, οι αρχαιότερες μορφές ελληνικής γραφής. Το δεύτερο τμήμα της έκθεσης με την ονομασία The Grave of the Griffin Warrior θεωρείται ένα απο τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα αυτού του αιώνα.
Το 2015 κοντά στο παλάτι του Νέστορα οι αρχαιολόγοι Sharon R. Stocker and Jack L. Davis απο το University of Cincinnati ανακάλυψαν σε ένα πέτρινο φρεάτιο τα λείψανα ενός Μυκηναίου πολεμιστή που έζησε γύρω στο 1450πχ. Οι αρχαιολόγοι επικοινώνησαν με το Γκετυ και το 2016 ήλθαν στο Λος Άντζελες και παρουσίασαν τα ευρήματά τους.
Η Λιονς ενθουσιασμένη απο την παρουσίαση αποφάσισε οτι έπρεπε να φέρει την έκθεση στο Γκετυ. Έτσι το 2021 ξεκίνησε μια πολυετής και επίμονη προσπάθεια ώστε να έλθει η έκθεση στο Λος Άντζελες που μέχρι τότε μόνο στην Καλαμάτα είχε παρουσιαστεί. Την μεγαλύτερη συμβολή στην έκθεση, 220 από τα 234 εκθέματα, προέρχονται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Μεσσηνίας και η προϊσταμένη της Εφορείας Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά είχε στενή συνεργασία με την Λιονς καθ'όλη την διάρκεια της προετοιμασίας. Η Dr. Claire Lyons μίλησε με τα καλύτερα λόγια για την συνεργασία που είχε με τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες και τους αρχαιολόγους του Πανεπιστήμιου του Σινσινατι. "Η συνεργασία μου με όλους τους συντελεστές ήταν τέλεια, δεν θα μπορούσα να είχα καλύτερους συνεργάτες’’ είπε.
Το επίκεντρο της έκθεσης είναι ο Σφραγιδόλιθος της Πύλου (Pylos Combat Agate) ένας σφραγιδόλιθος της Μυκηναϊκής περιόδου που πιθανότατα κατασκευάστηκε στην Υστερομινωϊκή Κρήτη. Ο επίχρυσος σφραγιδόλιθος που είναι χαραγμένος με εξαιρετική λεπτομέρεια απεικονίζει τον πολεμιστή με μακριά μαλλιά να υποτάσσει έναν αντίπαλο του, την ώρα που ένας άλλος είναι νεκρός στο έδαφος. Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για τον σφραγιδόλιθο ήταν τόσο εκλεκτική που θα αποτελέσει θέμα μιας διαλέξεως που θα παρουσιαστεί στο Γκετυ τον Οκτώβριο. Μετά την διάλεξη ο Άκης Γκούμας εμπειρογνώμονας στην Μυκηναϊκή γλυπτική και χαρακτική θα παρουσιάσει την επίδειξη Artist-at-Work: Ancient Jewelry Making στην οποία θα παρουσιάσει τα βασικά βήματα της τεχνικής των Μυκηναίων.
Η έκθεση παρουσιάζει επίσης τους Θολωτούς Τάφους της Πύλου (Tholos Tombs of Pylos) οι οποίοι φαίνεται οτι ήταν μια ακόμα επιρροή από τον Μινωικό πολιτισμό. Οι τάφοι προοριζόταν για τις επιφανείς οικογένειες και ήταν γεμάτες με ακριβά χειροποίητα αντικείμενα και κοσμήματα.
Η έκθεση έχει λάβει πολύ θετικές κριτικές και θα παραμείνει στο Λος Άντζελες μέχρι τις 12 Ιανουαρίου 2026.
Βασιλης Παπουτσης