Τη δική της εμπειρία από την περίοδο της καραντίνας και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση μάς καταθέτει η καθηγήτρια των Eκπαιδευτηρίων Μπουγά, Σταυρούλα Γιαννακοπούλου. Μας μεταφέρει τις αρχικές δυσκολίες για όλους, μαθητές και καθηγητές, που έπρεπε να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και στη νέα μορφή εκπαίδευσης, που στη συνέχειa κύλησε ομαλά, με τα παιδιά να προσαρμόζονται και να αδημονούν για το μάθημα, να εκφράζουν τους προβληματισμούς και τις σκέψεις τους, αλλά και να μετουσιώνουν τις γνώσεις μέσα από τον νέο ψηφιακό τρόπο διδασκαλίας.
"Η εκπαιδευτική διαδικασία δεν μπαίνει σε καραντίνα"
Η τηλεόραση μιμείται τη ζωή ή η ζωή την τηλεόραση;
Κάθε φορά που βλέπουμε κάποιες χολιγουντιανές ταινίες με καταστροφές, ασθένειες ή, γενικά, κάποιο υπερβολικό σενάριο, θεωρούμε ότι είναι προϊόν φαντασίας κι απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Και να, που, εν έτει 2020, η ζωή μάς διέψευσε, μιμούμενη την τηλεόραση. Ήρθε η στιγμή που κλειστήκαμε στα σπίτια μας, περιορίσαμε όλες τις δραστηριότητές μας (οικονομικές, ψυχαγωγικές…), κρατήσαμε τις αποστάσεις μεταξύ μας κι αποχωριστήκαμε αγαπημένα μας πρόσωπα.
Και μέχρι να συνειδητοποιήσουμε τη νέα πραγματικότητα, έπρεπε κάποιες ομάδες εργαζομένων να συνεχίσουν το έργο τους. Άλλοι με φυσική παρουσία κι άλλοι εξ αποστάσεως. Σημαντικό το έργο όσων όφειλαν να «ρισκάρουν» τη ζωή τους προσφέροντας τις υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο. Γιατροί, νοσηλευτές, υπάλληλοι σε καταστήματα ειδών πρώτης ανάγκης, υπάλληλοι καθαριότητας των δήμων κ.ά. Ωστόσο, πολλοί εφάρμοσαν την εξ αποστάσεως εργασία. Ανάμεσά τους κι εμείς, οι εκπαιδευτικοί.
Κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση· να τη διαχειριστούμε, να στηρίξουμε ψυχολογικά τους δικούς μας ανθρώπους. Ανάμεσά τους και τους μαθητές μας. Τα παιδιά μας!
Μία νέα περίοδος ξεκίνησε. Πώς όμως θα εξηγήσεις σε ένα παιδί ότι πρέπει να σταματήσει οποιαδήποτε δραστηριότητά του, να αφήσει στην «άκρη» - για πόσο χρονικό διάστημα ουδείς γνωρίζει- όσα έκανε μέχρι τις 10 Μαρτίου και παράλληλα να συνεχίσει να συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία; Πώς να πείσεις τα παιδιά ότι ο υπολογιστής ή το κινητό δεν είναι μόνο παιχνίδια και βιντεάκια αλλά και ένα χρήσιμο εργαλείο που μπορούν να αξιοποιήσουν ώστε να διατηρήσουν κάποια στοιχεία της καθημερινότητάς τους;
Ως εκπαιδευτικοί, ως δάσκαλοι, οφείλαμε να προσπαθήσουμε να λύσουμε τις απορίες τους, να κάμψουμε τις ανησυχίες τους και να τους δείξουμε ότι ακόμα κι έτσι έχουν τη δυνατότητα να έρχονται σε επαφή με τους συμμαθητές, τους φίλους, τους καθηγητές, τα μαθήματά τους.
Οι νέες τεχνολογίες ήταν αρωγοί μας σε όλο αυτό το νέο εγχείρημα. Οι ψηφιακές πλατφόρμες ήταν το μέσο που μας έφερε πιο κοντά.
Τα πρώτα συναισθήματα; Κυρίως αμηχανία∙ από όλους, μαθητές και εκπαιδευτικούς. Έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο να «κερδίσουμε» τα παιδιά. Να τα «πείσουμε» να μπαίνουν και να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία στη «νέα τους τάξη». Να νιώσουν «άνετα» -τόσο τα παιδιά όσο και εμείς οι δάσκαλοι- καθώς το μάθημα καταγραφόταν και γινόταν η ανάρτησή του στην πλατφόρμα του σχολείου μας. Επομένως, υπήρχε η δυνατότητα πέρα από την παρακολούθηση του μαθήματος σύγχρονα (την ώρα που γινόταν) να το παρακολουθήσουν οποιαδήποτε άλλη στιγμή ήθελαν, ασύγχρονα, ακόμη και όσοι αδυνατούσαν να συνδεθούν «ζωντανά», για οικογενειακούς λόγους.
Οι δυσκολίες, αρχικά, ήταν αρκετές. Πώς θα χρησιμοποιούσα την πλατφόρμα; Πώς θα ήμουν σίγουρη ότι τα παιδιά κατανοούν αυτά που διδάσκονται; Πώς θα έκανα τα παιδιά να μην «χάνονται» την ώρα του μαθήματος; Πώς θα πετύχαινα να μην βαρεθούν; Κι όλα αυτά, έχοντας να αντιμετωπίσουμε κάποια τεχνικά προβλήματα. Πότε δεν ακουγόταν το μικρόφωνο των παιδιών, πότε κοβόταν η σύνδεση και τα «πέταγε» έξω από την πλατφόρμα. Ευτυχώς, στο σχολείο μας είχαμε την τύχη να διαθέτουμε μια δυνατή ομάδα τεχνικών και τα προβλήματα επιλύθηκαν σύντομα, τουλάχιστον από την πλευρά μας.
Κάθε φορά, πριν αρχίσουμε το μάθημα, αφιέρωνα 10 λεπτά για να πούμε πώς πέρασε η μέρα μας ή γενικότερα να μιλήσει το κάθε παιδί για ό,τι ήθελε. Στη συνέχεια προχωρούσαμε στο μάθημα.
Πάντοτε ανέβαζα στην πλατφόρμα το υλικό που χρησιμοποιούσαμε κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Αυτό είχε είτε τη μορφή Word, είτε PowerPoint,είτε βίντεο.
Στο μάθημα της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, τα κείμενα σε μορφή Word ήταν η θεωρία που διδάσκονταν και οι ασκήσεις που καλούνταν να εφαρμόσουν τη θεωρία. Ενθάρρυνα τα παιδιά να δίνουν τις απαντήσεις είτε χρησιμοποιώντας το μικρόφωνο είτε γράφοντας στη «Δημόσια συνομιλία» (όσοι δεν διέθεταν μικρόφωνο). Τις σωστές απαντήσεις τις έγραφα κι εγώ στην πλατφόρμα, προκειμένου να εξασφαλίσω –όσο το δυνατόν περισσότερο- την ορθότητα των απαντήσεών τους. Οι μαθητές έγραφαν τις απαντήσεις είτε στη φωτοτυπία είτε στο τετράδιό τους. Πολλές φορές έκαναν «φωναχτά» ανάγνωση κειμένων και απαντούσαν σε ερωτήσεις που τους έθετα σχετικά με το κείμενο.
Υπήρξαν φορές που εργαστήκαμε σε ομάδες. Χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα «Breakout rooms», χώριζα τους μαθητές σε ομάδες, όπου συνεργάζονταν μεταξύ τους μόνο οι μαθητές κάθε ομάδας. Είχα τη δυνατότητα να «μπαίνω» σε κάθε «δωμάτιο» και να βοηθάω τους μαθητές που το χρειάζονταν. Στη συνέχεια τους επανέφερα στην αρχική ομάδα του συνόλου της τάξης και η κάθε ομάδα παρουσίαζε την εργασία της.
Άλλες φορές, με αφορμή εικόνες που τους έδειχνα, τους ζητούσα μονολεκτικά ή με μικρές φράσεις να γράψουν στη «Δημόσια συνομιλία» σκέψεις και συναισθήματά τους. Σχολιάζαμε όσα έγραφαν και προχωρούσαμε σε συζήτηση – ανάπτυξη ενός θέματος.
Κάθε φορά είχαν εργασία για το σπίτι (1-2 εργασίες). Τις ασκήσεις του συντακτικού και της γραμματικής τις ελέγχαμε την επόμενη φορά στο μάθημα, γράφοντας η ίδια, στη «Δημόσια συνομιλία», τις απαντήσεις που μου έδιναν τα παιδιά, ακολουθώντας την ίδια διαδικασία με τις ασκήσεις που λύναμε στην παράδοση του μαθήματος. Στόχος μου ήταν να εξασκηθούν στην αυτοδιόρθωση. Όσα παιδιά ήθελαν, μπορούσαν να μου στείλουν τις εργασίες τους στο mail μου ή στο viber. Το ίδιο γινόταν και με την παραγωγή γραπτών κειμένων ή τις ερωτήσεις κατανόησης.
Το PowerPoint ήταν ένα ακόμα εργαλείο που αξιοποίησα, κυρίως στο μάθημα της Ιστορίας. Τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να βλέπουν τα κύρια σημεία του μαθήματος, πλαισιωμένα από φωτογραφικό υλικό. Κατά την παράδοση του μαθήματος, έθετα ερωτήσεις, προσπαθώντας να εκμαιεύσω κάποιες γνώσεις από τα παιδιά, που θα βοηθούσαν στην καλύτερη κατανόηση του μαθήματος.
Άλλες φορές χρησιμοποιούσα βίντεο, που σχετιζόταν με το ιστορικό γεγονός που διδασκόμαστε. Ανά διαστήματα το σταματούσα, θέτοντας ερωτήσεις, αποσαφηνίζοντας κάτι ή ζητώντας κάποιο σχόλιο από τους μαθητές. Κατά τη διάρκεια της προβολής και τα παιδιά μπορούσαν να ζητήσουν τον λόγο και να ρωτήσουν ό,τι ήθελαν.
Στα τελευταία μαθήματα, χρησιμοποίησα παιχνίδια ασκήσεων από το learning apps, είτε στέλνοντας τα links στα παιδιά είτε κάνοντας διαμοιρασμό οθόνης και παίζοντας όλοι μαζί.
Ειδικά στο μάθημα της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, επειδή τα μαθήματα ήταν δίωρα, ένα δεκάλεπτο ή τέταρτο πριν αποσυνδεθούμε, παίζαμε παιχνίδι ερωτήσεων, όχι όμως γνώσεων. Έκανα διάφορες χαλαρωτικές ερωτήσεις στα παιδιά (π.χ. Τι σου αρέσει περισσότερο στον καλύτερό σου φίλο/η; Αν δεν υπήρχαν συνέπειες, τι θα έκανες;) και απαντούσε όποιος ήθελε. Συνήθως ήθελαν όλοι. Μάλιστα, κάθε φορά τα παιδιά μπορούσαν να μου κάνουν αυτά μία ερώτηση (π.χ. Αν ήμουν πρωταθλήτρια, σε ποιο άθλημα θα ήθελα να ήμουν; Τι επάγγελμα θα έκανα αν δεν ήμουν φιλόλογος;) και πάντα τους απαντούσα με ειλικρίνεια. Με λίγα λόγια, στο τελευταίο τέταρτο χαλαρώναμε και αποχαιρετούσαμε ο ένας τον άλλο με ένα χαμόγελο στα χείλη.
Η περίοδος αυτή ήταν αρκετά δύσκολη. Τα παιδιά μού δήλωναν ότι δεν είχαν πολλά πράγματα να κάνουν και βαριόνταν. Προσπαθούσα, όσο μπορούσα, να τα ενθαρρύνω, να τα προτρέπω να είναι αισιόδοξα, να εκμεταλλευτούν αυτό το διάστημα περνώντας χρόνο με τους δικούς τους ή να κάνουν κάτι δημιουργικό (π.χ. μαγείρεμα, γυμναστική, βιντεοκλήσεις με φίλους κ.α.). Μάλιστα, τους έλεγα κι εγώ τι έφτιαχνα και πώς περνούσα τον χρόνο μου. Ως επί το πλείστον, διαπιστώσαμε ότι όλοι τρώγαμε πάρα πολύ!
Τέλος, ορισμένες φορές συζητούσαμε για τη νέα κατάσταση και τα μέτρα προστασίας που πρέπει να λαμβάνουμε και στο μέλλον.
Θεωρώ ότι ήταν αρκετά σημαντικό το γεγονός ότι η συνομιλία μας δεν καταγραφόταν τα πρώτα λεπτά πριν αρχίσουμε το μάθημα και γι’ αυτό τα παιδιά ένιωθαν πιο άνετα και εκφράζονταν πιο ελεύθερα.
Η εμπειρία της καραντίνας αναμφίβολα μας ξάφνιασε ποικιλοτρόπως. Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, μπορούμε να επιτύχουμε πολλά ακόμη και σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Αρκεί η αγάπη για την εκπαίδευση, για τους μαθητές και τις μαθήτριές μας να μας δώσει την απαιτούμενη δύναμη για να προχωρήσουμε, να ανακαλύψουμε και άλλες πτυχές των δυνατοτήτων μας.
Γιαννακοπούλου Σταυρούλα, καθηγήτρια στα Εκπαιδευτήρια Μπουγά
