ΣΑΡΩΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
Με την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης του σχεδίων του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, μπαίνει στην τελική ευθεία το μεγάλο έργο της αναμόρφωσης των ποινικών κωδίκων, που είχε αρχίσει το 2015.
Οι αρμόδιες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές παρέδωσαν τις προτάσεις τους και, στο πλαίσιο της διαβούλευσης, το ΥΔΔΑΔ προσδοκά έναν γόνιμο και δημιουργικό διάλογο. Για τον λόγο αυτό ο Υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου θα απευθύνει προσκλήσεις προς την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους Δικηγορικούς Συλλόγους, τις Ενώσεις δικαστών και εισαγγελέων, προς όλα τα κόμματα και τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, το ΥΔΔΑΔ σε συνεργασία με τις επιτροπές θα προβεί σε επεξεργασία των προτεινόμενων σχεδίων, προκειμένου να ενσωματωθούν τυχόν αλλαγές.
Πρόκειται για την εκτενέστερη και πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια αναμόρφωσης του συστήματος απονομής ποινικής δικαιοσύνης της χώρας. Μια συνολική μεταρρύθμιση, με τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου αντιμετώπισης των ποινικών υποθέσεων.
Το σχέδιο του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ανταποκρίνεται στο αίτημα για αναμόρφωση και επικαιροποίηση των διατάξεων που σχετίζονται με την ποινική διαδικασία και εναρμονίζεται με μοντέλα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Διατηρούνται οι βασικοί άξονές του, αλλά γίνεται προσπάθεια συστηματικής αποτύπωσής του. Επιπλέον, το σχέδιο του νέου ΚΠΔ διασαφηνίζει όρους, έννοιες και διαδικασίες και δεν αφήνει περιθώρια για ανομοιόμορφες ερμηνείες.
Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τις προτάσεις του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας:
–Ενδυναμώνεται ο ρόλος του εισαγγελέα: Μεταξύ άλλων, θα έχει όλες τις αρμοδιότητες του ανακριτή εκτός από την προφυλάκιση, δηλαδή θα ερευνά τα πάντα και θα προβαίνει σε κάθε ενέργεια, ενώ θα έχει και τη δυνατότητα συμβιβασμού πριν από τις δίκες προκειμένου να επιταχυνθεί η απονομή της δικαιοσύνης
–Ενισχύεται η θέση του συνηγόρου υπεράσπισης,
-Εισάγονται οι νέοι θεσμοί της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και της ποινικής συνδιαλλαγής
Συγκεκριμένα:
Ποινική διαταγή: αφορά τα αδικήματα με ποινές έως ενός χρόνου. Ο εισαγγελέας θα μπορεί να θέτει στο αρχείο τις υποθέσεις, όταν κρίνει ότι δεν είναι σοβαρές και δεν αφορούν το δημόσιο συμφέρον.
Αποχής από την ποινική δίωξη: για βαρύτερα πλημμελήματα και κακουργήματα. Στα πλημμελήματα με ποινές ως τρία έτη, ο εισαγγελέας θα μπορεί να μην ασκεί ποινική δίωξη, όταν έχει αποκασταθεί η παρανομία και η διαταξή του θα επικυρώνεται από δικαστή. Αντιστοιχα, στα κακουργήματα -κυρίως σε οικονομικά εγκλήματα- αν έχει αποκατασταθεί η ολόκληρη ζημιά και έχει μεταμεληθεί ο δράστης, ο εισαγγελέας μπορεί να αναστείλει την έρευνα για τρία χρόνια. Αν στο διάστημα αυτό, ο δράστης δεν κάνει άλλο αδίκημα, τότε η υπόθεση θα μπαίνει στο αρχείο, με επικύρωση δικαστή.
Ποινική συνδιαλλαγή: ο εισαγγελέας θα μπορεί να προτείνει ποινή στον κατηγορούμενο πριν την άσκηση ποινικής δίωξης με δεδομένη την πλήρη αποκατάσταση της ζημιάς. Αν ο κατηγορούμενος το δεχθεί, η υπόθεση δεν θα φθάνει στο ακροατήριο και η ποινή θα είναι η συμφωνηθείσα.
Ποινική Διαπραγμάτευση: ο εισαγγελέας θα διαπραγματεύεται με τον κατηγορούμενο σε διάφορα στάδια της ποινικής διαδικασίας και θα μπορεί να έρχεται σε συμφωνία μαζί του για την ολική ή μερική αποκατάσταση της ζημιάς, με αντάλλαγμα ευνοϊκότερη μεταχείριση, εφόσον υπάρξει ομολογία ενοχή.
-Συστηματοποιούνται τα μέτρα που αφορούν ανήλικους παραβάτες εξασφαλίζοντάς τους ειδική μεταχείριση,
-Παρέχεται η ευχέρεια επιλογής, από τους δικαστές και τους πολίτες, σύγχρονων μοντέλων απονομής δικαιοσύνης.
-Με τη σύνταξη του νέου Ποινικού Κώδικα, επιτυγχάνεται ο εκσυγχρονισμός τού συστήματος ποινικών κυρώσεων και η αντιμετώπιση ζητημάτων που επηρεάζονται από την πρόοδο της τεχνολογίας και τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (ηλεκτρονικό έγκλημα, διασυνοριακό έγκλημα, ασύμμετρη βία κ.α.).
Επίσης, μεταξύ άλλων:
-Σε περιπτώσεις που περιουσιακά ή υπηρεσιακά κακουργήματα στρέφονται κατά του Ελληνικού Δημοσίου προβλέπονται βαρύτερες ποινές.
Έτσι, σε συνδυασμό με την επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής από 15 σε 20 χρόνια, εξασφαλίζεται η προστασία της δημόσιας περιουσίας και καθίσταται περιττός ο Νόμος 1608/50, ο οποίος και καταργείται. Ακόμη, προβλέπονται διαδικασίες δήμευσης και αποκατάστασης της οικονομικής ζημίας.
–Καταργούνται τα πταίσματα:όσα θεωρήθηκαν σοβαρότερα, θα κρίνονται ως πλημμελήματα, διαφορετικά θα τιμωρούνται ως διοικητικές παραβάσεις, με την επιβολή προστίμου. Οι πταισματοδίκες θα αναλάβουν ανακριτικά καθήκοντα.
Διαχωρισμός πλημμελημάτων σε: α) ελαφρά πλημμελήματα με ποινή έως τρία χρόνια φυλάκισης, για τα οποία οι ποινές θα αναστέλλονται δια παντός εκτός αν υπάρχουν περιπτώσεις υποτροπής. Η αναστολή παρέχεται υπό όρους (όπως αποζημίωση του παθόντος, απαγόρευση εξόδους από τη χώρα και άλλα), β) βαριά πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία ως πέντε χρόνια, για τα οποία οι καταδικασθέντες υποχρεούνται να εκτίσουν έστω μέρος της ποινής τους.
-Αναβιβάζεται η προσφορά κοινωφελούς εργασίας σε κύρια ποινή: θα επιβάλλεται από το δικαστήριο, όπως η χρηματική ποινή και η ποινή φυλάκισης, και θα εκτελείται σε δημόσιες υπηρεσίες και ΟΤΑ.
-Νέα διάταξη προβλέπει το αδίκημα της απάτης σχετικής με τις επιχορηγήσεις
–Μειώνεται το ανώτατο όριο πρόσκαιρης κάθειρξης: α) το ανώτατο όριο ποινής μειώνεται από 20 σε 15 έτη, ενώ στις επιβαρυντικές περιστάσεις προβλέπονται πέραν όσων υπάρχουν και νέες. Έτσι στην επιμέτρηση της ποινής, αναγνωρίζεται ακόμη και αν ο καταδικασθείς δυσχέρανε την ποινική δίωξη ή αν είχε ρατσιστικά ή ομοφοβικά κίνητρα.
β) όποιος σε οικονομικά εγκλήματα πληρώνει και αποκαθιστά τη ζημιά, δεν θα πηγαίνει φυλακή ούτε ως προσωρινά κρατούμενος
–Καταργείται η μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική
–Καταργούνται διατάξεις αναχρονιστικού χαρακτήρα, όπως το αξιόποινο της απεργίας δημοσίων υπαλλήλων,
–Καταργείται η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και
-Επαναπροσδιορίζεται η ποινική μεταχείριση ανηλίκων.
